کانه‌زایی اپی ترمال فلزات پایه- نقره در کانسار گمیش تپه‌، جنوب ‌باختر زنجان

کانسار روی- ‌سرب- ‌مس (نقره) گمیش تپه در شمال ‌باختری کمربند آتشفشانی- نفوذی ارومیه- دختر و در 90 کیلومتری جنوب ‌باختر زنجان قرار دارد. رخنمون های سنگی منطقه معدنی شامل توالی‌های آتشفشانی- رسوبی و رسوبی الیگومیوسن، گنبد نیمه ژرف داسیتی و آتشفشانی‌های ریوداسیتی پلیوسن و دایک هایی با ترکیب آندزیت پورفیری است. کانه-زایی اصلی در کانسار گمیش تپه در امتداد گسل و شکستگی های عادی با روند شمال‌ خاوری- جنوب ‌باختری رخ داده که به سه مرحله برش های گرمابی، رگه- رگچه های سیلیسی- سولفیدی و سیلیسی- سولفیدی- کربناتی و رگه- رگچه های تاخیری نواری غنی از سیلیس و اسپکیولاریت قابل تقسیم است. سنگ‌های میزبان کانه زایی شامل کریستال‌‌‌‌‌لیتیک‌توف داسیتی، گنبد نیمه ژرف داسیتی و به‌ویژه توف اسیدی است. پاراژنز کانی شناسی در این کانسار از پیریت، آرسنوپیریت، کالکوپیریت،‌ بورنیت، گالن، اسفالریت فقیر از ‌آهن، تتراهدریت، تنانتیت و اسپکیولاریت تشکیل شده است. دگرسانی های مهم در منطقه معدنی شامل دگرسانی‌های سیلیسی، سیلیسی- سولفیدی، سریسیتی، کربناتی، آرژیلی و پروپیلیتی است. با توجه به الگوی توزیع و پراکندگی عناصر در نمونه‌های مواد معدنی، در میان فلزات پایه، بالاترین تمرکز عناصر مربوط به روی، سرب، مس و نقره است. میانگین عیار عناصر در رگه های کانه دار، 6 درصد روی، 4 درصد سرب، 2 درصد مس، 88 ppm نقره و 44 ppb طلاست. بر پایه مطالعات ریزدماسنجی میانبارهای سیال بلورهای کوارتز مربوط به مرحله اول و دوم کانه زایی، دمای همگن‌شدگی 260 تا 367 درجه سانتی‌گراد، درجه شوری 1/9 تا 9/16درصد معادل وزنی نمک طعام و ژرفای تقریبی کانه زایی 956 متر در زیر سطح ایستابی دیرین، به‌دست آمده است. با توجه به درجه شوری میانبارهای سیال کانسار گمیش تپه و میزان بالای فلزات پایه، به نظر می‌رسد کمپلکس اصلی حمل ‌کننده فلزات پایه و نقره، کمپلکس‌های کلریدی هستند. شواهد میانبارهای سیال، برش های گرمابی، بافت های نواری- قشرگون- کلوفرمی و سیلیس های بی‌شکل نشان می دهند که پدیده جوشش، عامل اصلی در ناپایداری این کمپلکس ها و ته‌نشینی کانه ها بوده است.