نقش شرایط زمین‎شناسی و سنگ‎شناسی سازندها در رخداد مخاطرات حفاری (مطالعه موردی تونل قمرود)

در مطالعه موردی حاضر به دلیل روباره زیاد تونل قمرود (در برخی نقاط تا حدود 600 متر) و همچنین وجود پهنه‌های گسلی و خرد شده فراوان در مسیر طرح، عملیات حفاری با مخاطرات لهیدگی و ریزش توده‏سنگ‌ها روبه‌رو شد. در قطعه‌های 3 و 4 این تونل، مجموعه این عوامل، سبب توقف‌های مکرر و طولانی‏مدت ماشین‏ حفار تمام‌مقطع (حدود 600 روز) شد. محدوده عملیاتی این طرح در پهنه زمین‏شناسی سنندج- سیرجان است. سنگ‌های موجود در این پهنه به دلیل تحمل جنبش‌های زمین‌ساختی بسیار، دارای درجه دگرگونی متوسط به بالا هستند که سبب تبلور دوباره و جهت‏یافتگی کانی‌ها شده است. در پژوهش حاضر ضمن تهیه مقاطع نازک سنگ برای انجام مطالعات میکروسکوپی، با تاکید بر ویژگی‌های سنگ‌شناسی سازندها به بررسی نقش شرایط زمین‏شناسی مسیر تونل در رخداد مخاطرات حفاری پرداخته ‏شده است. از این ‎رو با پیمایش سطحی در راستای محور تونل از رخنمون‎های سطحی و نیز از توده‎سنگ‎های درون تونل چندین نمونه سنگ برای مطالعه انتخاب شد. بیشتر مشکلات در واحدهای متورق سازند ژوراسیک و در مقاطعی رخ داده است که عملکرد گسل‎ها و نیز روباره زیاد تونل (تنش برجای زیاد)، شرایط زمین‎شناسی نامساعدی را ایجاد کرده است. نتایج حاصل بیانگر این حقیقت است که خواص سنگ‌شناسی (بافت، کانی‎شناسی و ...) در توده‎سنگ‎های ضعیف متورق (شیست، اسلیت، گرافیت‎شیست) و تناوب این تشکیلات با واحدهای مستحکم (رگه‎های کوارتزی و کوارتزیتی)، در کنار دیگر عوامل زمین‏شناسی، بر رخداد مخاطرات و توقف‌های تی‎بی‎ام موثر بوده‎ است. نتایج آزمون اندیس سایش سورشار نیز نشانگر سختی و استحکام بالای رگه‎های کوارتزیتی است که استحکام آنها، نقش آشکاری در ایجاد شرایط سینه‎کار مختلط و تشدید مخاطرات (در زمین‎های فشارنده و ریزشی) داشته‎ است.