اکتشافات زمین‌شیمیایی طلا و مطالعه کانی های سنگین رسوبات رودخانه ای منطقه استرقان، خاروانا، آذربایجان شرقی- شمال باختر ایران

منطقه استرقان در 50 کیلومتری شمال تبریز، جنوب خاور بخش خاروانا و در استان آذربایجان شرقی قرار گرفته است. این منطقه بخشی از پهنه فلززایی قره‎داغ- ارسباران را تشکیل می‌دهد. مهم ترین واحد های سنگ‎شناختی منطقه شامل نفوذی های گرانودیوریتی پورفیری به فرم استوک (الیگومیوسن) و رسوبات پالیوسن- ایوسن شامل ترادفی از سنگ های فلیشی (سنگ‌آهک، ماسه‌سنگ آهکی و مارن) هستند. نفوذ این استوک به درون سنگ های رسوبی آنها را به مجموعه ای از متاسوماتیت و سنگ های دگرگونی مجاورتی مبدل کرده است. مطالعات آماری روی یافته های ژیوشیمی آبراهه ای و کانی سنگین صورت گرفته که شامل پردازش یافته ها، بررسی متغیر های تک‎متغیره و چندمتغیره و رسم و تعبیر نقشه بی‌هنجاری عناصر است. ضرایب همبستگی میان عناصر توسط روش های زمین آمار محاسبه و بهترین ضرایب همبستگی فلزات با همدیگر و به‌ویژه طلا تعیین شد. عناصری که همبستگی مثبتی با طلا نشان می دهند شامل مس، جیوه، سرب، آرسنیک، آنتیموان، نقره، بیسموت و مولیبدنیم هستند. نتایج اولیه مطالعات زمین‌شیمیایی رودخانه ای در منطقه سبب شناسایی دو ناحیه با بی‌هنجاری های درجه 1 و درجه 2 طلا در منطقه شد. کنترل بی‌هنجاری های زمین‌شیمیایی از طریق مطالعات کانی‌ سنگین در رسوبات آبراهه ای و نمونه های کانی سازی شده و دگرسان در سطح برونزد های مناطق بی‌هنجاری درجه 1 صورت گرفت. مهم‌ترین کانی های سنگین شناسایی شده شامل مگنتیت، مالاکیت، طلا، اولیژیست، پیریت، سروزیت، پیریت- لیمونیت، گوتیت، لیمونیت، باریت، هماتیت و پیریت- اکسید هستند و عمدتاً ارتباط تنگاتنگی با پهنه های دگرسانی و کانی‌سازی رگه ای و انتشاری دارند. دگرسانی های اصلی در منطقه شامل آرژیلیک، فیلیک و پروپیلیتیک در پیرامون رگه هاست. مطالعات صحرایی و آنالیتیک برخی از نمونه های سنگی برداشت شده از ناحیه بی‌هنجاری درجه 1 طلا سبب شناسایی موقعیت رگه های اپی‌ترمال طلادار با عیاری بیش از ppm 5/4 شده است. انطباق نقشه هاله های زمین‌شیمیایی با نقشه زمین‌ساخت و دگرسانی منطقه نشان‌دهنده همبستگی بسیار بالای این مناطق و احتمالاً نقش مهم گسل‌ها و درزه ها در رخداد پهنه های دگرسانی و مناطق بی‌هنجاری است. همچنین تلفیق این یافته ها سبب شناسایی چندین محدوده دارای بی‎هنجاری شده است که بیشتر متعلق به عناصر au، ag، cu، as و pb هستند که می توانند به عنوان عناصر ردیاب برای ذخایر اپی‌ترمال طلا به کار روند.