بررسی ویژگی سیال‌های کانه زا با استفاده از میانبارهای سیال و ایزوتوپ های اکسیژن – هیدروژن در کانسار مس پورفیری بندر هنزا

کانسار مس پورفیری بندر هنزا در 150 کیلومتری جنوب خاور کرمان، در بخش جنوبی پهنه ماگمایی ارومیه- دختر و در پهنه ماگمایی دهج- ساردوییه قرار گرفته است. این کانسار در سنگ‌هایی با ترکیب دیوریت تا گرانودیوریت با سن الیگوسن تشکیل شده است. در پژوهش حاضر مطالعات میانبارهای سیال روی نمونه‌های کوارتز و هورنبلند و همچنین اندازه‌گیری نسبت‌های ایزوتوپی اکسیژن و هیدروژن با هدف شناسایی ویژگی سیال‌های گرمابی موثر در کانه‌زایی به انجام رسیده است. رگچه‌های مورد مطالعه به پنج گروه (v, iv, iii, ii, i) تقسیم شده‌اند؛ رگچه i: سیال با فشار بالا ( > 300 مگاپاسکال)، ژرفای بیشتر از 5/8 کیلومتر، دمای متوسط تا بالا (250 تا 300 درجه سانتی‌گراد) و شوری 38 تا 45 درصدوزنی nacl که دارای کانه‌زایی مولیبدن است. این رگچه دارای هالیت و انیدریت بوده و سبب دگرسانی پتاسیک و سدیک- کلسیک در ژرفای بیشتر شده است. رگچهii : سیال دارای فشار بالا ( > 300 مگاپاسکال)، ژرفای بیشتر از 5/8 کیلومتر، دمای بالا (250 تا 420 درجه سانتی‌گراد)، شوری بالا (33 تا 47 درصدوزنی nacl)، کانه زایی مس و مولیبدن و دگرسانی پتاسیک است. رگچه iii: سیال با شوری بالا (40 تا 56 درصدوزنی nacl) در فشار بالا ( > 300 مگاپاسکال)، ژرفای بیشتر از 5/8 کیلومتر و دمای بالا (200 تا 500 درجه سانتی‌گراد) که دارای کانه زایی مس است. رگچهiv: سیال با دمای بالا(277 تا 500 درجه سانتی‌گراد)، فشار بالا (با میانگین 8/2 کیلوبار)، ژرفای بیشتر از 5/8 کیلومتر و شوری بالا (25 تا 53 درصدوزنی nacl) که عامل کانه‌زایی مس همراه با کانی مگنتیت است. سیالv: سیال با شوری متوسط تا پایین (6 تا 7 درصدوزنی nacl) و فشار کم (7/0 تا 8/0 مگاپاسکال)، ژرفای 177 متر و دمای متوسط (حدود 170 درجه سانتی‌گراد) که بدون کانه زایی است. مطالعات انجام شده نشان می دهد که جوشش صورت گرفته در سیال ماگمایی اولیه، در نتیجه تغییرات دما و فشار و در اثر اختلاط با آب‌های جوی سبب کانه‌زایی مس و مولیبدن شده است. نتایج تجزیه ایزوتوپی اکسیژن و هیدروژن در کانی کوارتز مقادیر ?18o از 9/3 تا 3/6 پرمیل را نشان می دهد و با توجه به دمای تشکیل آن بر پایه مطالعات دماسنجی (130 تا 400 درجه سانتی‌گراد) مقادیر ?18o در سیال کانه ساز برابر 26/5 تا 19/6 پرمیل است که نشان‎دهنده منشا ماگمایی سیال‎های کانه ساز است. مقادیر ?d در میانبارهای سیال موجود در کانی کوارتز محدوده ای میان 88- تا90- پرمیل را نشان می دهد که نشان دهنده کاهش در میزان دوتریم سیال کانه ساز است. این مقادیر با توجه به دگرسانی پروپلیتیک و سدیک همراه با دگرسانی پتاسیک در رگچه یادشده، می تواند ناشی از تاثیر آب های جوی باشد.