ارزیابی آلودگی فلزات سنگین در خاک منطقه معدن متروکه سرب- روی آی‎قلعه‎سی، جنوب خاور تکاب

خاک یکی از مهمترین اجزای لیتوسفر بوده و به عنوان بخشی از اکوسیستم نقش بسیار مهمی در چرخه حیات ایفا می‎کند. هدف از این تحقیق ارزیابی تاثیر کانه‎زایی و معدن متروکه سرب- روی آی‎قلعه‎سی بر نحوه توزیع فلزات سنگین و آلودگی خاک منطقه است. در این راستا 4 نمونه از خاک حاصل از باطله‎های رها شده در اطراف معدن متروکه و 23 نمونه خاک برجا در کل حوضه آبریز مورد مطالعه، از عمق 5 تا 25 سانتی‌متری با در نظر گرفتن چینه‎شناسی منطقه و فاصله از معدن متروکه، برداشت شد. نمونه‏های خاک حاصل از باطله و خاک برجای منطقه توسط پلاسمای جفت شده القایی (icp-oes) برای تعیین غلظت فلزات سنگین (pb، zn، as، cd، cuو ag) آنالیز شدند. نتایج نشان می‎دهند که متوسط غلظت فلزات pb (2/9187)، zn (3/9392)، as (8/630)، cd (2/0)، cu (9/1005) و ag (1/61)، برحسبmg/kg در نمونه‎های خاک حاصل از باطله‎ها نسبت به متوسط خاک جهانی، به‎جز cd و نسبت به استاندارد خاک هلند به‎جز ag بالا است. در نمونه‎های خاک اطراف معدن نیز غلظت فلزات بالا است و با دور شدن از رگه معدنی و معدن متروکه از غلظت آنها کاسته می‎شود. در نمونه‎های شاهد غلظت فلزات pb، zn، as و ag نسبت به متوسط خاک جهانی و استاندارد کشور هلند بالا است که این امر نشان دهنده بالا بودن غلظت زمینه این عناصر در منطقه می‏باشد. خاک منطقه از نظر شاخص‎های زمین‎انباشت، ضریب غنی‎شدگی، ضریب آلودگی و درجه آلودگی و شاخص بار آلودگی برای عناصر pb و zn در اطراف محدوده معدنی دارای آلودگی بالا تا بی‎نهایت است. بر اساس ضریب همبستگی، عناصر pb، zn، cu و ag دارای همبستگی بالایی هستند.