چین خوردگی جدایشی در گستره میانه- ماه نشان: اندرکنش بین رسوب گذاری در حوضه سازند سرخ بالایی و کوتاه شدگی

در پانه های (wedge) چین و راندگی که به صورت نازک پوست دگرریخت می شوند چگونگی دگرریختی ارتباط نزدیکی با مقاومت در برابر لغزش در راستای سطح های فَراکَنِش (decollement) و حضور طبقات کم ژرفا و ژرف فراکنش دارد. در گستره چین خورده میانه- ماه نشان، طبقات شکل پذیر در ترازهای پایینی (سازند سرخ بالایی) نقش به سزایی در هندسه و جنبش شناسی دگرریختی گستره بازی می کنند. به منظور شناسایی هندسه چین خوردگی، تفکیک سازوکارهای چین‌خوردگی و تعیین ژرفای فراکنش، اقدام به جمع آوری اطلاعات و عملیات صحرایی در گستره میان میانه و ماه نشان شد. وضعیت چین خوردگی ها و ساختارهای این گستره به گونه ای ویژه از دیگر ساختارهای گستره و حتی نواحی همسایه مانند البرز متمایز است و جنبش گنبدهای تبخیری و شکل پذیر بودن مارن های سازند سرخ بالایی پیچیدگی زیادی را به الگوی چین‌خوردگی داده است. برای تحلیل پدیده های ساختاری همزمان با رسوب گذاری، افزون بر برداشت های ساختاری دقیق، از ویژگی های رسوب شناختی و محیط رسوبی در راستای تفسیر و تاریخ گذشته گستره، مطالعه سنگ های رسوبی، ارایه داده هایی از محیط های رسوب گذاری آنها و جغرافیای دیرینه نیز استفاده شد. یکی از دستاوردهای این پژوهش، تحلیل ساختارهای رشدی (growth structures) همزمان با چین‌خوردگی در گستره میانه- ماه نشان بود. شش برش ساختاری aa’، bb’، cc’، dd’، ee’، ff’ در عرض ساختارهای چین خورده پیچیده گستره پیمایش و رسم شد. میزان کوتاه شدگی به دست آمده از دو برش aa’ و dd’ به ترتیب 65/46 و 05/38 درصد به دست آمد که میانگین آنها 3/42 درصد است. در مقایسه با این مقدار، میزان کوتاه شدگی در بخش های گوناگون استان‌های زمین‌ساختی البرز و زاگرس از 16 تا 30 درصد متغیر است. ما بر این باوریم که علت این اختلاف در آن است که کوتاه شدگی در این گستره به صورت محلی روی داده است و تحت تاثیر عواملی مانند شیب حوضه و گسل های ژرف و لایه های کم‏قوام موجود در سطح فراکنش گستره قرار دارد. با بررسی هایی که انجام گرفت سازوکار اصلی چین‌خوردگی نهشته های این گستره از نوع جدایشی (detachment) و چین پیشروی گسل یا چین خم گسل (fault propagation fold or fault bend fold) است، مواد تبخیری موجود در توالی (گچ و نمک) نقش مهمی در این چین‌خوردگی ها دارند.