برخاستگاه و جایگاه زمین‌ساختی ماسه‌سنگ‌های توربیدیتی ایوسن سراوان، جنوب خاوری ایران

در این پژوهش منشا‏ و موقعیت زمین‌ساختی ماسه‌سنگ‌های توربیدیتی ایوسن سراوان در جنوب خاوری ایران، با استفاده از روش‌های سنگ‌نگاری و ژیوشیمیایی مورد مطالعه قرار گرفته ‏است. این ماسه‌سنگ‌ها دارای گسترش جانبی زیادی بوده که در فواصل طولانی چندین کیلومتری قابل ردیابی هستند. مرز زیرین آنها تند بوده و توالی بوما ‏‎(tbcde, tabc, tbcd, tabcd)‎‏ به ‏همراه ساختمان‌های رسوبی مانند لایه‌بندی تدریجی، قالب‌های جریانی و شیاری، لامیناسیون مورب مسطح، ریپل‌مارک‌های جریانی و لامیناسیون موازی دیده می‌شوند. همچنین اثر ‏فسیل‌های مربوط به آب‌های ژرف (رخساره اثر فسیلی نرییتس)، گاه فراوان یافت می‌شوند. مجموعه ویژگی‌های یادشده می‌توانند نشان‌دهنده رسوب‌گذاری به وسیله جریان‌های توربیدیتی ‏باشد. بررسی‌های سنگ‌نگاری نشان می‌دهند که این ماسه‌سنگ‌ها دانه‌ریز تا دانه‌درشت بوده و بیشتر دانه‌ها جورشدگی ضعیف تا متوسط داشته و نیمه زاویه‌دار تا نیمه گردشده با کرویت ‏متوسط هستند. در این ماسه‌سنگ‌ها که از نوع فلدسپاتیک لیت‌آرنایت هستند، کوارتز تک‌بلوری و چندبلوری، فلدسپار و خرده‌های سنگی آتشفشانی و دگرگونی دیده می‌شود و ترکیب ‏کلی آنها به صورت ‏q55f14.7l30.3‎‏ است. ترکیب عناصر اصلی، فرعی و خاکی کمیاب در این نهشته‌ها نشان می‌دهد که منشا‏ آنها از سنگ‌های آذرین حدواسط تا فلسیک بوده است. ‏میانگین شاخص دگرسانی شیمیایی ‏‎(cia)‎‏ محاسبه شده تقریباً 62 است که نشان‌دهنده هوازدگی شیمیایی کم تا متوسط سنگ منشا‏ و یا رسوبات در طی حمل و نقل است. بر پایه ‏داده‌های سنگ‌نگاری، مشخص شد که موقعیت زمین‌ساختی نهشته‌های مورد مطالعه، کوهزایی‌های با چرخه مجدد و از نوع انتقالی بوده و نمودارهای تفکیک‌کننده زمین‌ساختی بر پایه ‏عناصر اصلی و فرعی نیز محیط زمین‌ساختی حاشیه‌های فعال قاره‌ای و کمان‌های ماگمایی قاره‌ای را نشان می‌دهد.‏