بررسی پی‌سنگ قاره‌ای پرکامبرین در ایران با شواهدی تازه از دگرگونی‌های کمپلکس ‏تخت‌سلیمان در شمال خاور تکاب ‏

اقیانوس پروتوتتیس دو ابرقاره اوراسیا در شمال و گندوانا در جنوب را از هم جدا می‌کرده است. سرزمین ایران همانند سرزمین‌های همسایه در عمان، پاکستان، جنوب خاور ترکیه طی ‏پرکامبرین و پالیوزوییک به ابرقاره گندوانا وابسته بوده است. مناطق پرکامبرین در ایران بیرون زدگی چندانی ندارند و به طور محدود شامل بخش‌های میانی ایران مرکزی پیرامون ساغند ‏و پشت بادام، ارومیه، زنجان، آنابلاغی میانه و تکاب هستند. کمپلکس دگرگونی تخت‌سلیمان در شمال خاور تکاب با طیف‌سنگ‌شناسی گسترده از انواع سنگ‌های دگرگونی متاپلیت، ‏متابازیت، کالک- سیلیکات و سنگ‌های متااولترامافیک تشکیل شده است. بر پایه مطالعات صحرایی، سنگ‌شناسی و داده‌های سن‌سنجی ایزوتوپی ‏u/pb‏ زیرکن، کمپلکس تخت‌سلیمان ‏قابل مقایسه با دگرگونی‌های خرده‌قاره مرکزی- خاوری ایران است. بر پایه داده‌های سن‌سنجی‎207pb/206pb ‎‏ سن کهن‌ترین قطعات سنگی ناهمگن ‏‎(heterogeneous)‎‏ در پوسته قاره‌ای ‏تخت‌سلیمان در حدود 2800 میلیون سال به دست آمده که قابل مقایسه با سن‌های به دست آمده در خرده‌قاره مرکزی- خاوری ایران در حدود 2400 میلیون سال پیش است. ‏دگرگونی‌های پی‌سنگ کمپلکس تخت‌سلیمان احتمالاً مرتبط با رژیم زمین‌ساختی فشارشی فاز کوهزایی کاتانگایی در پرکامبرین است. ذوب بخشی سنگ‌های دگرگونی سپس در طی ‏الیگوسن تا میوسن مرتبط با برخورد پایانی قاره‌ای نیوتتیس رخ داده و سنگ‌های میگماتیتی کمپلکس تخت‌سلیمان تشکیل شده است.‏