زمین‌شناسی، کانه‌نگاری، ژیوشیمی و زایش معدن منگنز بزنین، اردستان (استان اصفهان)‏

کانسار منگنز بزنین در 25 کیلومتری جنوب- جنوب باختر اردستان و در کمربند ماگمایی ارومیه- دختر قرار دارد. واحدهای اصلی منطقه مورد مطالعه را توالی های آتشفشانی، آذرآواری و ‏توده های نفوذی به سن ایوسن میانی تا الیگوسن پایینی تشکیل می دهند. گنبد ریولیتی پورفیری از این مجموعه، به سن ایوسن بالایی- الیگوسن پایینی، میزبان کانه زایی اقتصادی منگنز است. ‏کانه‌زایی منگنز در کانسار بزنین به‌صورت رگه هایی با امتداد چیره شمال خاور- جنوب باختر، با طول منقطع 5/1 کیلومتر و عرض متوسط 5/1 متر در دو کارگاه استخراجی یک و دو رخ داده ‏است. ذخیره قابل بهره برداری این کانسار 60 هزار تن با عیار میانگین 18/50 درصد ‏mno‏ برآورد شده است. کانی‌های اصلی منگنز براونیت، بیکسبایت، هاسمانیت، اسپسارتین، ‏رودوکروزیت، منگانیت، پیرولوزیت، پسیلوملان وکریپتوملان هستند که به‌همراه کانی‏‎های آرسنیک و مس با بافت‎های توده ای، ریزبلور (میکروکریستالین)، بلوری، کلوفرم و کلوییدال، ‏حبابی‌شکل، سوزنی، تیغه ای، رگچه ای، برشی، استوک ورک و بازماندی دیده می‌شوند. برپایه ویژگی‌های ژیوشیمیایی کانسنگ در این کانسار و مقایسه آنها با کانسارها و انواع شناخته ‍‌شده ‏منگنز، این کانسار همخوانی خوبی با کانسارهای گرمابی منگنز نشان می دهد. بر پایه ویژگی‎های زایشی مانند شکل کانه زایی، سنگ میزبان، ساخت و بافت کانسنگ، بررسی های کانی‎شناسی ‏و کنترل‌کننده های زایشی نیز این کانسار قابل مقایسه با کانسارهای منگنز نوع اپی‎ترمال است. در مورد منبع احتمالی منگنز، می توان کانه زایی همزاد(سین ژنتیک) کم عیار در واحد کهن‌تر از ‏گنبد ریولیتی را واحد تامین‎کننده فلزات در نظر گرفت. به‌گونه‌ای‌که با نفوذ گنبد ریولیتی در این واحد، منگنز به صورت رگه های ناهمزاد (اپی ژنتیک) پرعیار در گنبد بالا تغلیظ شده است. ‏