سخن سردبیر

زیست‌محیط و زمین‌شناسیزیست‌محیط، آلودگی‌ها و خطرات ناشی از آن آنقدر اهمیت پیدا کرده که روزی نیست، خبری از آن از رسانه‌ای شنیده یا دیده ‏نشود و این منحصر به کشور یا منطقه یا ملیت خاصی نیست بلکه در سطح جهانی مطرح است و برحسب اتفاق کشورهای پیشرفته ‏به حکم هر که بامش بیش برفش بیشتر بیشتر گرفتار این معضل قرن بیست و یکم هستند. برای نمونه کشوری مانند آمریکا که ‏به دلیل گسترش شگرف صنایع و مصرف بیشترین حامل‌های انرژی به‌ویژه سوخت‌های فسیلی بالاترین آلودگی گاز‌های گلخانه‌ای ‏را که در حال حاضر از مهم‌ترین آلاینده‌های اتمسفری این کره خاکی است تولید می‌کند، حتی حاضر به امضای توافق نامه ژاپن ‏که بسیاری از کشورهای جهان حاضر در آن اجلاس، خواستار کاهش تولید آن بودند، نشد. در دیگر کشورها به ویژه در ‏کشورهای در حال توسعه که سطح فرهنگ حفظ محیط زیست پایین است، وضعیت اسف‌بار است. ‏‏ راه دور نرویم در همین کشور خودمان اطلاع داریم که نمی‌توان گوشه‌ای از این سرزمین پهناور را یافت که زیست‌محیط و ‏آلودگی‌های آن مطرح نباشد. از آلودگی‌های دریای خزر و کرانه‌های زیبای آن تا سواحل نیلگون خلیج فارس، تا دریاچه ارومیه ‏تا حاشیه رودها و تالاب‌ها گرفته تا جنگل‌ها و زیستگاه‌های حیوانات تا آلودگی‌های هوایی شهرها و کلان‌شهرها، رها کردن ‏فاضلاب‌ها و پساب آنها در رودخانه‌ها و وارد شدن در سدها و سیستم‌های آبرسانی یا انباشت زباله‌های شهری در مکان‌های روباز ‏و نزدیک اماکن مسکونی و نفوذ شیرابه‌های آنها در آبخوان‌های زیرزمینی که منابع آب‌های آشامیدنی، روستایی یا شهری را ‏تشکیل می‌دهند، همگی دست به دست هم داده‌اند که وضع بحرانی موجود را در زیست‌محیط ما به وجود آورند. به همین دریاچه ‏ارومیه توجه کنید و ببینید چه فاجعه زیست محیطی به وجود آمده و دریاچه‌ای زیبا با رویه‌ای بیش از 5000 کیلومتر مربع به یک ‏باتلاق و نمکزار تبدیل شده، به زاینده‌رودی که زمانی شریان حرارتی شهر نصف جهان بوده، همه چیز است غیر از زاینده‌رود و در ‏همین ردیف تالاب‌هایی چون انزلی، گاوخونی، گندمان و ... که روزگار بهتری ندارند. حال چاره چیست و چه باید کرد تا حداقل ‏بازدارندگی در تخریب زیست‌محیط و آلودگی‌ها صورت گیرد.‏‏ آنچه مسلم است فرهنگ‌سازی و آموزش، نقش اصلی در محیط زیست را به عهده داشته که در واقع اولویت اول است. در ‏اولویت بعدی در بسیاری از مسایل زیست‌محیطی می‌توان از علوم زمین و دانش‌آموختگان آن یاری جست و به نتایج مطلوبی ‏دست یافت. به عنوان مثال جانمایی محل دفن زباله‌های شهری به‌ویژه در کلان شهرها که در حال حاضر از معضلات عمده بسیاری ‏از شهرها هستند و زباله‌ها و پسماندهای شهری که در محل‌های غیراصولی انباشت می‌شوند و توجهی به این نکته نمی‌شود که ‏انباشت روزافزون آنها خطر جدی برای سلامت و بهداشت ساکنان به ویژه حاشیه‌نشینان اینگونه شهرها است. در کشورهای پیشرفته ‏با توجه به اهمیت زیست‌محیط برای جلوگیری از نابودی زیست‌محیط‌ها، ابزارها و اهرم‌های علمی- فرهنگی متعددی را به کار ‏می‌گیرند که از جمله مهم‌ترین آنها زمین‌شناسی زیست‌محیطی است که متاسفانه در کشور ما هنوز جایگاه واقعی خود را به دست ‏نیاورده است و خیلی‌ها شاید تاکنون عنوان زمین‌شناسی زیست‌محیطی را نشنیده باشند. ولی به جرات ادعا داریم که علوم زمین در ‏شاخه زمین‌شناسی زیست‌محیطی ظرفیت‌های لازم جهت ارایه راهکارهایی برای جلوگیری از نابودی محیط‌ زیست‌مان دارد که در ‏فرصتی مناسب به این توان و توانایی‌ها خواهیم پرداخت.‏