کانسار چاه زرد: کانه زایی نقره- طلای اپی ترمال با میزبان برشی در کمربند ارومیه- دختر‏

کانسار نقره- طلای اپی ترمال با میزبان برشی چاه زرد، درون یک مجموعه آتشفشانی با ترکیب آندزیتی تا ریولیتی در بخش مرکزی کمربند ماگمایی ارومیه- دختر قرار دارد. در این منطقه، ‏فعالیت های ماگمایی و گرمابی در ارتباط با زمین‌ساخت کششی سامانه گسلی امتدادلغز ده شیر- بافت رخ داده است. سنگ میزبان مجموعه آتشفشانی شامل سنگ های آتشفشانی و رسوبی ‏ایوسن است که توسط سنگ های رسوبی میوسن پوشیده شده اند. داده های سن سنجی اورانیم- سرب زیرکن به روش ‏la-icp-ms‏ سن هایی بین 14/0‏‎±‎‏36/6 و 24/0‏‎±‎‏19/6 میلیون سال با ‏میانگین 16/0‏‎±‎‏23/6 میلیون سال را برای فعالیت های ماگمایی در چاه زرد مشخص کرده است. برش ها و رگه ها همزمان و پس از مراحل اصلی فوران های انفجاری ماگمایی- گرمابی و ‏رخدادهای برشی فراتوماگمایی که ناشی از جایگیری نزدیک به سطح ریولیت پورفیری است، تشکیل شده اند. براساس نقشه های دقیق تهیه شده، سه واحد برشی مجزا در منطقه قابل تشخیص ‏است: برش ولکانی‌کلاستیک با زمینه چیره تخریبی، برش پلی میکتیک خاکستری با یک بخش اصلی از سیمان گرمابی و برش مونو- پلی میکتیک با زمینه ریزبلور آرژیلیکی. برش‌های ‏پلی‌میکتیک، بخش قابل معدن کاری اصلی را تشکیل می دهند؛ در حالی‌که برش های ولکانی‌کلاستیک به طور نسبی نفودناپذیر و به‌شدت بی بار هستند. دگرسانی های گرمابی مختلفی در ‏رخنمون‌های سطحی رخ داده‌اند که مساحتی نزدیک به 9 کیلومتر مربع را می پوشانند. مجموعه های دگرسانی گرمابی به‌صورت زونه در پیرامون برش ها و رگه ها دیده می‌شود و شامل کوارتز ‏ثانویه، ایلیت، پیریت، آدولاریا، کلریت، انواع کانی های کربناتی و میزان کمی فلدسپار قلیایی است. اکسیدها و هیدروکسیدهای آهن، ژاروسیت، ژیپس، کایولینیت، هالویزیت و مقادیر کمی ‏آلونیت، کانی‌های برون‌زادی (سوپرژنی) هستند که جانشین کانی های اولیه شده و شکستگی ها و فضاهای خالی را پر کرده اند. فلزات قیمتی همراه با سولفیدها و سولفوسالت ها به‌صورت دانه ‏پراکنده درون رگه ها و سیمان برش ها رخ داده اند. یک روند افزایشی از پیریت چیره (مرحله اول) به پیریت- سولفید فلزات پایه و سولفوسالت چیره (مرحله دوم و سوم) تا سولفید فلزات پایه ‏چیره (مرحله چهارم) در کانی شناسی برش ها و رگه ها دیده می شود. ته نشست کانی های باطله نیز روندی افزایشی از مجموعه های ایلیت- کوارتز به کوارتز- آدولاریا، کربنات و سرانجام ژیپس ‏چیره نشان می دهد. طلای آزاد در مراحل دوم و چهارم به‌ویژه با درهم رشدی با پیریت، کوارتز، کالکوپیریت، گالن، اسفالریت و تنانتیت- تتراهدریت غنی از نقره و همچنین به‌صورت میانبار ‏‏(انکلوزیون) در پیریت رخ داده است. سن اورانیم- سرب 24/0‏‎±‎‏19/6 میلیون سال برای جایگیری ماگماهای ریولیتی، بیانگر بیشترین سن برای کانه زایی در چاه زرد تلقی می شود. این سن می ‏تواند نشان‌دهنده یک رخداد کانه زایی کشف نشده در کمربند ارومیه- دختر در این زمان باشد.‏