سخن سردبیر

زیست‌محیط و آیندهزیست‌محیط و مسایل آن در چند سال اخیر آنچنان پیچیدگی‌هایی اعم از سیاسی و اقتصادی و مهم‌تر از همه زیستی ایجاد نموده که ‏می‌توان گفت که مشکلی عالم‌گیر شده به‌گونه‌ای که بسیاری مسایل دیگر اجتماعات به ویژه کشورهای در حال توسعه را تحت‌الشعاع قرار ‏داده است و اهمیت محیط زیست و مسایل آن به قدری حــاد شده که در علوم پایه، شاخه‌ای با عنوان «علـوم زیست محیطی ‏‎(environmental sciences)‎‏» تعریف شده و تعداد زیادی از دانش‌پژوهان در سراسر جهان در آن فعال می‌باشند. در رابطه با اهمیت آن ‏گفته می‌شود که در 20-30 سال پیش مردمان روی زمین، زیست‌محیط را در مسایل محلی آن، همچون آب و آلودگی‌های هوا دنبال ‏می‌کردند، ولی امروز ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که در آن مسایل زیست‌محیطی جهانی که بین جوامع مشترک است، مطرح‎ ‎می‌باشد. ‏مسایلی چون تغییرات آب و هوای کره زمین (مانند گرم شدن زمین در اثر ازدیاد گازهای گلخانه‌ای در جو زمین)، از بین رفتن لایه ازون و ‏زون استراتوسفر، آلودگی اقیانوس‌ها، از بین رفتن جنگل‌ها، وقوع جنگ‌های ناحیه‌ای و محلی، قحطی و خشکسالی‌ها، مخاطرات ‏زمین‌شناسی و ..... . در مجموعه این کره خاکی مطرح است که عامل اصلی آن، انسان‌ها و دست‌ساخت‌های آنها است و با چه شتابی این ‏تغییرات مخرب پیش می‌رود!! در حالی که در تاریخ عمر زمین می‌بینیم تغییرات آن در زمان‌های بسیار طولانی و میلیارد یا میلیون سالی ‏بوده است. می‌دانیم عمر این سیاره را 6/4 میلیارد سال، پیدایش حیات را 5/3 میلیارد سال، پیدایش انسان‌های نخستین را بین 2 تا 3 میلیون ‏سال برآورد نموده‌اند. در طی این زمان طولانی تغییراتی که در زمین صورت گرفته، بسیار کند و به آرامی بوده و رویدادهای مهمی چون ‏کوهزایی‌ها، خشکی‌زایی‌ها، آتشفشان‌ها، زمین‌لرزه‌ها، سونامی‌ها و حتی وقایع سریعی چون انقراض دایناسورها که در اثر برخورد شهاب ‏سنگ معروف کرتاسه صورت گرفت، چندین میلیون سال به طول انجامیده، در حالی که تغییراتی که در 200 سال اخیر در این کره خاکی ‏به‌ویژه زیست‌محیط آن و به دست انسان صورت گرفته، حیرت‌آور است و حیرت آورتر این که در طی 40- 50 سال اخیر آنچنان بلایی بر ‏سر این کره و زیست‌محیط آن به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه آمده که توصیف ناپذیر است و همه‌مان شاهد و ناظر آن هستیم. در این ‏راستا، در کشور خودمان در چند سال اخیر روزی نیست که مسایل زیست‌محیطی، آلودگی‌ها و عواقب آن سرتیتر رسانه‌های خبری نباشد و ‏در مورد آنها حرف و گفتگو‌های گوناگون نشنویم و نبینیم، از ریزگردهای استان‌های جنوبی کشور گرفته تا آلودگی‌ هوا در کلان‌شهرها و ‏در راس همه تهران پایتخت، تا انباشت زباله‌ها و پسماندها در گوشه و کنار شهرها و روستاها، تا دفن زباله‌های شهری در محل‌های نامناسب ‏و نشت شیرابه‌های حاصل از انباشت زباله‌ها و نفوذ آنها به لایه‌های درونی زمین و آلوده نمودن آب‌های زیرزمینی و آبخوان‌ها تا مرگ ‏تالاب‌ها و تغییر مسیر رودها، کرانه دریاها و خشکی دریاچه‌های داخلی (مانند دریاچه ارومیه) و .... همه و همه دست به دست هم داده‌اند و ‏زیست‌محیطی بحرانی و خطرناک به‌وجود آورده‌اند و می‌توان به جرات ادعا کرد که حتی یک شهر، یک روستا، یک دریا، یک دریاچه ‏و.... نمی‌توان یافت که زیست‌محیطی سالم داشته باشد. چاره چیست؟ و چه باید کرد؟‏ آنچه آشکار است، اینست که با افزایش جمعیت شهری و روستایی، نیازها و خواسته‌های مردمان نیز افزایش می‌یابد و تامین نیازها فقط ‏از طریق منابع موجود در این کره خاکی میسر است و در مقابل رفع نیازها، ضایعات حاصل از آنها یعنی آلودگی‌های زیست‌محیطی نیز ‏مطرح می‌شود و برای حفاظت از محیط زیست و مقابله با بحران آلودگی‌ها، نیاز به برنامه‌ریزی‌های جدی برای یک آینده پایدار داریم که ‏برای دستیابی به آن، آموزش‌های ویژه و تعهدهای اخلاقی فردی و اجتماعی، وضع قوانین ویژه زیست‌محیطی در سطوح ملی و بین‌المللی و ‏اجرای دقیق قوانین مزبور الزامی می‌باشد که امیدواریم در آینده نزدیک شاهد آن باشیم. ‏