بررسی سنگ‌شناسی، ژیوشیمی و جایگاه زمین‌ساختی توده نفوذی کلیبر‎ ‎‏(آذربایجان ‏شرقی)‏

توده نفوذی نفلین‌سیینیت کلیبر در جنوب و باختر شهرستان کلیبر در استان آذربایجان شرقی قرار دارد. این توده نفوذی منطقه‌بندی شده، حاصل تزریق دو فاز مجزای تحت اشباع و اشباع ‏از سیلیس در زمان الیگوسن- میوسن است. سنگ‌های تحت اشباع شامل آلکالی‌پیروکسنیت، ملاآلکالی‌گابرو- نفلین‌گابرودیوریت، نفلین‌سیینیت و دایک‌های نفلین‌سودالیت‌سیینیت است. ‏سنگ‌های اشباع از سیلیس شامل استوک کوارتزمونزونیتی نفوذ کرده به مرکز توده نفلین‌سیینیتی و دایک‌های کوارتزسیینیت و میکروسیینیتی مرتبط با آن است. فاز تحت اشباع ماهیت ‏آلکالن پتاسیک دارد و نفلین‌سیینیت‌ها از نوع مالیگنیت‌های میاسکیتی هستند. در مقابل، سنگ‌های اشباع به سری ماگمایی کلسیمی- قلیایی(کالک آلکالن) با پتاسیم بالا تا شوشونیتی ‏تعلق دارند. بررسی‌های صحرایی، سنگ‌شناسی و ژیوشیمیایی نشان داده که انواع سنگ‌های تحت اشباع هم‌ماگما هستند و فرایندهای تفریق بلورین، تجمع بلورین و شناوری کانی‌های ‏کم‌چگال در تحول ماگماهای آنها نقش اساسی داشته‌اند. غنی‌شدگی شدید عناصر کمیاب به‌ویژه ‏lree‏ و ‏lileها در برابر تهی‌شدگی متغیر ‏hree‏ و ‏hfseها نشان‌دهنده منشا گرفتن ‏ماگمای بازانیتی مادر از گوشته سنگ‌کره‌ای متاسوماتیسم شده توسط فرورانش دیرین است. ماگمای اشباع از سیلیس کلیبر احتمالا بر اثر ذوب بخشی پوسته زیرین به‌وجود آمده و ‏شباهت‌های ژیوشیمیایی آن با انواع تحت اشباع، به علت آمیختگی و آلایش ماگمایی بوده است. تزریق پی‌در‌پی ماگماهای قلیایی و کلسیمی- قلیایی پس از ایوسن در آذربایجان می‌تواند ‏در یک محیط پس از برخورد روی داده باشد.‏