بررسی کانی‌های خاکی کمیاب در کانسار مگنتیت-آپاتیت اسفوردی، ناحیه بافق

کانسار مگنتیت-آپاتیت اسفوردی در 35 کیلومتری شمال خاور شهر بافق واقع شده است. ناحیه معدنی بافق که در برگیرنده بیش از 45 کانسار و بی‌هنجاری آهن و تعدادی کانسار و ‏بی‌هنجاری روی و سرب سولفیدی، منگنز و اورانیم است، در حدفاصل بین دو گسل کوهبنان در خاور و بافق- پشت بادام در باختر قرار گرفته است. کانسنگ‌ها در یک مجموعه آتشفشانی- ‏رسوبی متعلق به پرکامبرین بالایی-کامبرین تشکیل شده‌اند. این مجموعه که به وسیله توده‌های نفوذی اسیدی و دایک‌های بازی قطع شده شامل توف‌های اسیدی، کربنات‌ها، شیل و ‏ماسه‌سنگ می‌شود و تحت تاثیر دگرگونی ناحیه‌ای و مجاورتی و دگرسانی گرمابی قرار گرفته‌اند. کانسنگ مگنتیت - آپاتیت اسفوردی برروی توف‌های اسیدی و نزدیک به افق کربناتی ‏تشکیل شده است. این کانسار نسبت به دیگر کانسارهای آهن در ناحیه بافق دارای بیشترین مقدار فسفر و عناصر خاکی کمیاب است. کانی‌های رایج در اسفوردی عمدتاً شامل اکسیدهای ‏آهن، آپاتیت، اکتینولیت، دیوپسید، تالک، آندرادیت، فلدسپار‌ها، کوارتز و کربنات‌ها می‌شود.کانی‌های خاکی کمیاب ارتباط نزدیکی با آپاتیت دارند و معمولاً در حاشیه دانه‌های ‏آپاتیت، در رگه‌ها و رگچه‌ها تشکیل شده‌اند. این مقاله ضمن شناسایی و تعیین ترکیب شیمیایی کانی‌های کمیاب، اطلاعات مقدماتی از ترکیب کانی‌ها و زمین‌شناسی کانسار را ارایه ‏می‌دهد. کانی‌های دارای ‏ree‏ در کانسار اسفوردی متعلق به گروه‌های فسفات، سیلیکات و فلویوروکربنات هستند. کانی‌های خاکی کمیاب، به شدت از ‏‎ ce, la, nd‏ و‏‎ pr‎‏ غنی هستند. با ‏این که مقدار ‏ree‏ در آپاتیت ناچیز است اما به دلیل فراوانی زیاد آپاتیت، بخش اعظم ‏ree‏ همراه با آپاتیت است و افق‌های غنی از آپاتیت دارای عیار بالایی از‎ reeهستند. مجموعه ‏کانی‌های متاسوماتیک، بلورهای یکسر آپاتیت و انواع رگچه‌ها و رگه‌های کانی‌سازی شده نشان می‌دهند که محلول‌های گرمابی دست‌کم در مراحل پایانی در کانسار اسفوردی فعال ‏بوده‌اند.‏