سنگ‌شناسی و جایگاه زمین‌ساختی بازالت‌های دیزباد نیشابور

محدوده مورد مطالعه در بخش جنوبی نقشه چارگوش طرقبه، در فاصله 90 کیلومتری جنوب باختری مشهد قرار گرفته است. سنگ‌های منطقه مورد مطالعه بازالت قلیایی و تراکی‌آندزیت ‏هستند. کانی‌های اصلی شامل پلاژیوکلاز، پیروکسن و به مقدار کم الیوین وکانی‌های فرعی روتیل، اسفن ، آپاتیت و بافت چیره آنها هیالومیکروپورفیری است.نمودارهای مختلف، ‏سرشت ماگمای مولد را قلیایی (آلکالن) نشان می‌دهند. روند خطی بین ‏rb/nb‏ و ‏k/nb‏ در سنگ‌های منطقه، می‌تواند نشان‌دهنده مخلوط شدن دو منبع گوشته سست‌کره‌ای(استنوسفری) ‏و سنگ‌کره‌ای(لیتوسفری) باشد. همچنین بی‌هنجاری مثبت‏pb ‎‏ و‎ ‎غنی‌شدگی ‏lree‏ در نمونه‌های مورد مطالعه نشانه آلایش پوسته‌ای است، پایین بودن ‏‎ sio2‎و منیزیم بالا، به‌ویژه ‏بی‌هنجاری منفی‏nb ‎‏ ، نقش بسیار مهمی در سنگ‌زایی(پتروژنز) آلودگی پوسته‌ای دارند. محیط زمین‌ساختی این سنگ‌ها نشانگر بازالت‌های درون صفحه‌ای بوده و با توجه به وجود ‏فسیل مرجان در رخساره‌های کربناتی- ماسه‌سنگی منطقه که متعلق به سن دونین است، می‌توان چنین استنباط کرد که سنگ‌های آتشفشانی منطقه در محیط کم‌ژرفا طی فاز کالدونین ‏فوران کرده‌اند. ‏