استفاده از فناوری X3D برای ایجاد سامانه‌های اطلاعات مکانی سه‌بعدی زمین‌شناسی تحت وب

داده‌های زمین‌شناسی دارای زمینه های کاربردی بسیار گسترده اعم از اکتشاف معادن، سنگ‌شناسی، بررسی لایه‌های زیر دریا، بررسی زمین‌ساخت‎ها و گسل‌ها، محیط زیست و... هستند. این داده های مکانی دارای ماهیتی سه‌بعدی بوده و بنابراین مدل‌سازی، ارایه و نمایش سه‌بعدی داده های زمین‌شناسی، فهم ماهیت آنها و ارتباط لایه های مختلف اطلاعاتی با یکدیگر را آسان‌تر و سریع‌تر می‌کند که این مهم، به نوبه خود، دقت و سرعت تصمیم گیری هایی را که به این داده‌ها وابسته‌اند را بالا می‌برد. سیستم‌های اطلاعات مکانی (gis) تحت وب، ابزارهای بسیار مناسبی برای مدیریت و به اشتراک‌گذاری داده‌های زمین‌شناسی هستند. اما تاکنون در طراحی و پیا‌ده‌سازی این سیستم ها توجه کمی به ماهیت سه بعدی داده‌های زمین‌شناسی شده و بنابراین بیشتر سیستم‌‌های اطلاعات مکانی زمین‌شناسی تحت وب بر مبنای داده های دو بعدی ایجاد شده اند. یکی از چالش های مهم در ارایه اطلاعات سه‌بعدی زمین‌شناسی در وب، به‌کارگیری فرمتی مناسب برای تبدیل اطلاعات از محیط تولید به محیط وب است. چنین فرمتی باید دارای ویژگی‌هایی باشد که عبارتند از 1- امکان حمل داده های زمین‌شناسی به صورت سه‌بعدی را در محیط وب داشته باشد. 2- قابلیت نمایش توسط مرورگرهای وب (web browser) را داشته باشد. 3- استاندارد بوده و استاندارد آن برای تولید‎کنندگان اطلاعات مشخص باشد، به‌گونه ای که امکان تبدیل از هر محیط نرم افزاری سه‌بعدی به این فرمت استاندارد وجود داشته باشد. 4- باید قابلیت حمل اطلاعات توصیفی را داشته باشد. 5- امکان پرسش و پاسخ و تحلیل روی داده ها را فراهم سازد. به این ترتیب با توجه به این‌که تاکنون هیچ نرم افزاری که قادر باشد اطلاعات سه‌بعدی زمین‌شناسی را با تمامی ویژگی‌های آن به محیط وب منتقل و نمایش دهد موجود نبوده است، در این نوشتار طراحی یک نرم‌افزار واسط با استفاده از x3d پیشنهاد شده است. x3d به عنوان یک فرمت استاندارد متن مبنا، برای نمایش گرافیک های سه‌بعدی، توسط کنسرسیوم بین المللی web 3d ارایه شده است. اگرچه این فرمت برای اهداف gisای طراحی و استاندارد نشده است، اما در این نوشتار کاربرد آن برای مدل‌سازی انواع عوارض و اطلاعات سه‌بعدی زمین‎شناسی و نمایش آنان در محیط gis سه بعدی بررسی می شود.