ارزیابی عوامل موثر بر کیفیت شیمیایی آب زیرزمینی دشت جیرفت با استفاده از روش های آماری و هیدروشیمیایی

دشت جیرفت در فاصله 230 کیلومتری جنوب شهرستان کرمان و در جنوب خاوری ایران قرار گرفته است و شامل دو آبخوان است: یک آبخوان تحت فشار و یک آبخوان آزاد، اما آبخوان تحت فشار به سمت حواشی دشت محدود شده و به آبخوان آزاد تبدیل می شود. آب نفوذیافته از مخروط‌افکنه های بخش شمالی نقش بسیار مهمی در تغذیه آبخوان دارد، اما نقش رودخانه هلیل رود نیز قابل ملاحظه است. به دلیل این‌که آب زیرزمینی مهم‌ترین منبع جهت مصارف کشاورزی، شرب و صنعت در این منطقه است، بنابراین ارزیابی کیفی آن اهمیت ویژه ای دارد. هدف از این تحقیق ارزیابی کیفی آب زیرزمینی در دشت جیرفت است و شامل بررسی تغییرات مکانی کیفیت آب زیرزمینی در بخش های مختلف و تعیین عوامل موثر بر آن است. در این مطالعه برای ارزیابی کیفیت شیمیایی آب زیرزمینی از تلفیقی از روش های آماری مانند تجزیه خوشه ای و ضرایب همبستگی و روش های هیدروشیمیایی مانند نسبت های یونی و نمودار های ترکیبی استفاده شده است. نمونه های آب زیرزمینی با استفاده از روش تجزیه خوشه ای گروه بندی شده و نمونه های مشابه شناسایی شدند. بر اساس نتایج تجزیه خوشه ای، نمونه های آب زیرزمینی در چهار گـروه قـرار می گیـرند (آبخـوان از لحـاظ کیفـی به چـهار زون تقسـیم شـده است) که هر گـروه دارای ترکیب شیـمیایی متـفاوتی است. در این نوشـتار، از نسبت های یونی ماننـد (na+k-cl)/ (na+k-cl+ca)،mg/(ca+mg) ، ca/(ca+so4)، na/ (na+cl)، hco3/ (sum anions) و cl/ (sum anions) و نمودار های ترکیبی برای تعیین عوامل موثر بر کیفیت آب زیرزمینی استفاده شده است. بر اساس نتایج حاصل، فرایندهایی مانند انحلال ژیپس، هالیت، سولفات های سدیم‌دار، هوازدگی پلاژیوکلازهای غنی از سدیم و تبادل یونی کیفیت شیمیایی آب زیرزمینی را تحت‌تاثیر قرار می دهند.