سیلاب 6 مرداد 1401 امامزاده داوود؛ درس‌هایی برای شناخت خطر سیل در شمال گستره تهران

بارش‌های شدید در زمان‌های غیرمتعارف، همواره یکی از عوامل مهم ایجاد خسارات فراوان در مناطق کوهستانی با اقلیم نیمه‌خشک است. در بسیاری موارد بی‌توجهی به وضعیت زمین‌ریخت‌شناسی و حریم رودخانه، تعرض و ساخت و ساز در مسیر و حریم قانونی رودخانه و همینطور تغییر اقلیم و تغییر الگوی بارش‌ها به‌ویژه در شرایط ال‌نینیو، سبب بروز مخاطرات محیطی از جمله سیل می‌گردد. در این پژوهش، به بررسی علل سیل 6 مرداد سال 1401 امامزاده داوود و ارائه راهکارهای علمی برای کاهش اثر تخریبی و سازگاری با این گونه سیلاب ‌ها پرداخته شده است. منطقه امامزاده داوود در دامنه جنوبی بخش مرکزی رشته کوه البرز، مکانی مذهبی-گردشگری می‌باشد که همه روزه به‌ویژه در فصل تابستان میزبان زائران و گردشگران زیادی است. توجه به حفظ امنیت، جان و مال مردم با اجرای برنامه‌های همراه با توسعه پایدار و در نظر داشتن مخاطرات منطقه از جمله سیلاب، زمین‌لرزه، بهمن و مانند آن از وظایف مسئولان امر می‌باشد. سیل 6 مرداد ماه 1401که پس از بارش شدید و ناگهانی باران رخ داد، سبب جاری شدن حجم زیادی آب با چگالی بالا حاوی خرده ‌های رسوبی و گل و لای در محل رستوران ‌های بالادست و همچنین صحن و حیاط شمالی و جنوبی امامزاده گردید و طبقات پایینی از جمله مکان مقبره، در زیر گل مدفون شد. این سیلاب باعث مرگ بیش از 10 نفر، مصدوم شدن بیش از 20 نفر و مفقود شدن تعداد دیگری از انسان‌ها گردید. بنای امامزاده و ساختمان ‌ها و زائرسراهای اطراف رودخانه نیز دچار آسیب شدند. این پژوهش به منظور شناخت عوامل این رخداد و ارائه راهکار جهت کاهش خسارات ناشی از سیل در آینده انجام شده است و اساس آن، بررسی تصاویر ماهواره‌ای پیش و پس از سیلاب، ویژگی ‌های زمین‌شناسی و شرایط ساختاری منطقه، وضعیت آب‌بندها و رسوبات برجای مانده در پشت آن‌ها، و بازدید‌های میدانی است و در نهایت  ارائه راهکارهای بعدی برای مقابله و شناخت خطر سیل در مناطق کوهستانی شمال تهران ارائه شده است.

flood on 28th july 2022 imamzadeh davood; lessons for understanding the flood risk in the north of tehran

heavy rain falls in dray seasons with extreme water flow is one of the important factors in very intense damage to urban areas and agricultural lands of the arid and semi-arid plateaus and highlands. in semi-arid areas such as the southern flank of alborz mountain, neglecting the effect of geomorphologic features, (e.g. river truck channel depth, slope, sinuosity, river flood plain width and slope), illegal construction on the river legal boundary, as well as the effect of present-day climate change (change in annual rainfall precipitation and patterns, especially in el niño conditions), cause environmental hazards such as extreme floods in urban areas. imamzadeh davood village is a religious-tourist place in the southern flank of central alborz. in this research, we investigated the 28th july 2022 imamzadeh davood extreme flood controlling factors and their effect on low-stream village (imamzadeh davood). we aimed to provide scientific and practical solutions to decrease and prevent the destructive effect of future potential floods.the unusual extreme flood occurred after heavy and sudden rainfall in july (usually the area does not receive any precipitation in this month), causing a large volume of high-density mud flow with highly destructive power in the upper catchment. the large volume of the flood overflowed from the main truck channel and destroyed the buildings on the illegally occupied floodplain of the river.  the overflowed water transported a large amount of mud to the north and south courtyards and the lower floors (place of tomb) of imamzadeh. as a result, the flood killed more than 10 people, more than 20 people were injured, and several people were lost. the tomb, building, and pilgrims around the river were also damaged.the investigation of satellite images before and after the flood, and consideration of the geological and structural characteristics of the area based on fieldwork indicate that the funnel shape of the catchment, the narrow river truck channel, the low vegetation cover of the catchment, the exposure of low-consolidated tuff and pyroclastic sediments with high erodible in the large part of the catchment, intense illegal construction on the legal boundary of river, as well as unusual extreme summer rainfall under the effect of indian monsoon-related tropical cyclone are the main controlling factors ofimamzadeh davood 2022 flood with large mud-flow discharge.