جایگاه زمین‏‌ساختی توده نفوذی گرانیتوییدی جنوب باختر نیاسر، بخش میانی کمان ماگمایی ارومیه-دختر؛ رویکردهای سنگ‌نگاری، سن‌سنجی u-pb زیرکن، زمین‌شیمی و تفسیر داده‌های ژئوفیزیک هوابرد

توده نفوذی مارفیون در جنوب باختر نیاسر، در بخش میانی کمان ماگمایی ارومیه-دختر، در میان نفوذی ‌های وابسته به فرورانش سنگ‌کره (لیتوسفر) اقیانوسی تتیس‌‏نو قرار دارد. این مقاله با استفاده از مشاهدات صحرایی، سنگ‌نگاری، سن‌سنجی u-pb زیرکن، زمین‌شیمی و تفسیر کمی داده‌های ژیوفیزیک هوابرد، محیط زمین‌ساخت-ماگمایی تشکیل این توده نفوذی را مورد ارزیابی قرار می‏‌دهد. ترکیب این توده، که درون واحدهای آذرآواری و گدازه‌ های در تناوب با واحدهای رسوبی متعلق به ائوسن نفوذ کرده، از حدواسط تا بیشتر تونالیتی است و هاله دگرگونی همبری پیرامون خود دارد. سن ‌سنجی u-pb زیرکن یک نمونه از رخنمون جنوبی آن، سن تبلور تقریبی 19 میلیون سال در میوسن زیرین (بوردیگالین) را مشخص کرد. از دیدگاه ویژگی ‌های زمین‌شیمیایی، این سنگ‌ ها به سری ماگمایی کالک-آلکالن پتاسیم متوسط تعلق داشته، متاآلومین بوده و در محدوده گرانیتوییدهای منیزیمی نوع i جای می ‌گیرند. ترکیبات کانی‌ شناسی و ویژگی‌ های شیمیایی این توده، موقعیت زمین‏‌ساختی آن را گرانیتویید کمان آتشفشانی در حاشیه فعال قاره‌ ای نشان می ‌دهد. برپایه تفسیر کیفی داده‌ های ژئوفیزیک هوابرد، یک توده باتولیتی بزرگ با ترکیب گابرو-دیوریت با شدت میدان مغناطیسی بالا و شیبی به سوی شمال خاور، در زیر زمین شناسایی شد. توده تحت تاثیر فعالیت‌ های زمین‏‌ساختی قرار داشته و گسل ‌های پی ‌سنگی راستالغز راست‌‏بُر و گسل ‌های چپ‏‌بُر هم‌‏یوغ آن ‌ها، در برونزد آن از اعماق زیاد، نقش اساسی داشته‌ اند. گسل‌ های فرعی، که به‌نسبت سطحی‌ تر نیز می ‌باشند، سبب گردیده‌‏اند توده در نزدیکی سطح به صورت دو تا سه توده مجزا از هم دیده شود. منشا ماگمای توده مارفیون در حاشیه فعال قاره‌ ای، به‌‏احتمال اختلاط ماگمای بازیک گوه گوشته‌ ای و ماگمای حاصل از ذوب بخشی پوسته پایینی تحت تاثیر حرارت و شاره‌‏های ناشی از ماگمای گوشته‌ ای می‌ باشد. این توده به نظر می ‌رسد در جریان انتقال و گذار از محیط فرورانش به محیط برخوردی قاره‌ ای، ناشی از بسته شدن اقیانوس تتیس‌‏نو در میوسن زیرین شکل گرفته باشد.

tectonic setting of a granitoid pluton in southwest of neyasar, the central part of urmia-dokhtar magmatic arc; petrography, u-pb geochronology, geochemistry and interpretation of aeromagnetic data approaches

the marphioon pluton in the southwest of neyasar city and central part of urmia-dokhtar magmatic arc is among the neotethyan oceanic lithosphere subduction-related intrusions. we used field evidences, petrography, geochemistry and u-pb geochronological and aeromagnetic data to suggest a tectonomagmatic scenario for the intrusion. the composition of this circular pluton that has intruded into the eocene volcano-sedimentary units changes from intermediate rocks to more tonalitic ones. the marphioon granitoid gives rise to contact aureole zone with different peripheral thicknesses. u-pb geochronology of a sample from southern part of the pluton suggests that these rocks have crystallized at 18.89±0.20 ma in early miocene (burdigalian). the rocks belong to medium-k calc-alkaline series and are metaluminous with i-type affinities. in terms of geodynamic setting, this intrusion is classified as volcanic arc granites and active continental margin granites. qualitative interpretation of aeromagnetic data suggested a dioritic to gabbroic composition due to high magnetic susceptibility. the marphioon intrusion is strongly tectonized due to faulting. basement dextral strike-slip faults and their sinistral conjugates are potential mechanisms for its exposure. the pluton appears as two or three segmented bodies due to the presence of minor faults. based on the aeromagnetic data this intrusion has a dip towards the northeast. it seems that the marphioon magma in an active continental margin, originated from the partial melting of the lower continental crust with the involvement of mantle-derived melts, where mafic magma in mantle wedge has provided optimal temperature and fluids for this melting in the lower crust. collectively, the marphioon intrusion seems to be emplaced during the transition time from subduction to collision in the urmia-dokhtar magmatic arc contemporaneous with the closure of the neotethyan ocean.