الگوی رفتاری عناصر نادر خاکی در سامانه‌های مختلف رسوبی معدن مس درآلو : کاربردی در جهت مطالعات زیست‌محیطی

الگوی تفکیک زمین‌شیمیایی و رفتار محیطی عناصر کمیاب خاکی(ree∑)  در 5 سامانه مختلف رسوبی مرتبط با معدن مس درآلو مورد بررسی قرار گرفته ‌است. برای این منظور، غلظت کل و الگوی تفکیک عناصر ree∑ با استفاده از هضم چند اسیدی و روش استخراج گزینشی mbcr (modified community bureau of reference, european commission) مشخص شد. الگوهای بهنجارسازی (نرمالیزاسیون) غلظت کل عناصر ree∑  بر اساس متوسط ترکیب شیل آمریکای شمالی (nasc) و پوسته قاره‌ ای بالایی(ucc)  رسم شده‌اند. روند کلی تغییرات غلظت در 5 سامانه رسوبی تا حدود زیادی مشابه یکدیگر و غلظت عناصر lree   بالاتر از عناصر hree است. تنها نمونه برداشت شده از زیر دامپ سنگی- که حاوی عناصر شسته ‌شده سولفیدی است- الگوی متفاوت با سایر نمونه‌ ها و الگوهای استاندارد نشان می ‌دهد. بر خلاف تغییرات غلظت عناصر ree∑، غنی ‌شدگی بیشتری در hrees نسبت به lrees دیده می‌ شود. این الگوی تغییرات غنی ‌شدگی مطابق با تمایل بالاتر hrees  نسبت به lrees برای تحرک در طول هوازدگی و اکسیداسیون است. الگوی تفکیک زمین‌شیمیایی عناصر  ree∑ در نمونه‌های رسوب طبیعی و حاوی اکسیدهای آهن و منگنز عمدتا تحت سلطه کسر باقیمانده است. با کمال تعجب، با توجه به شرایط متفاوت تشکیل و پایداری در نمونه‌ های برداشت شده از مسیر آبراهه ‌های منشعب از معدن، نهشته ‌های تبخیری و رسوبات شسته ‌شده از دامپ سنگی، الگوی تفکیک عناصر ree∑  عمدتا با دو بخش محلول در اسید و کسر قابل احیا کنترل می ‌شود. مطابق با روندهای غنی ‌شدگی، روند تحرک و زیست ‌دسترس ‌پذیری از  lrees به hrees با یک شیب صعودی افزایش می ‌یابد. این نتایج نشان می ‌دهد که گونه ‌زایی، الگوی تفکیک زمین‌شیمیایی و رفتار محیطی برایree∑ بدون در نظر گرفتن عوامل محیطی کلیدی به عدم درک و یا حتی تفسیر اشتباه می‌انجامد. نتایج این مطالعه می‌ تواند به عنوان مرجعی در سامان‌دهی توسعه معدن و برنامه‌ ریزی مناسب زیست ‌محیطی معدن مس درآلو مورد استفاده قرار گیرد.

the behavior pattern of rees in different sedimentary systems in the dar-e-allo copper mine: application for environmental studies

the geochemical separation pattern and environmental behavior of rare earth elements (σree) have been investigated in 5 different sedimentary systems related to the dar-e-allo copper mine. for this purpose, the total concentration and sequential patterns of σree elements were determined using multi-acid digestion and mbcr (modified community bureau of reference, european commission) selective extraction method. the normalization patterns of the total concentration of σree are drawn based on the average north american shale composition (nasc) and upper continental crust (ucc). general trends of concentration changes in the five sedimentary systems are very similar to each other, and the concentration of lrees is higher than that hrees, just a sample taken from under the rock dump that contains sulfide-leached elements shows a pattern different from other samples and standard patterns. opposite of the changes in the concentration of σrees, more enrichment is seen in hrees compared to lrees. this pattern of enrichment changes is consistent with the higher tendency of hrees than lrees for mobility during weathering and oxidation. the geochemical separation patterns of σrees in natural sediment and samples containing iron and manganese oxides are mainly dominated by the residual fraction. surprisingly, considering the different conditions of formation and stability in the samples taken from the waterways leading to the mine, evaporite deposits and sediments washed from the rock dump, the separation pattern of σrees is controlled mainly with two parts soluble in acid and reducible fraction. according to the enrichment trends, the trend of mobility and bioavailability from lrees to hrees increases with an upward slope. these results show that speciation, geochemical separation pattern and environmental behavior for σrees without considering key environmental factors lead to a lack of understanding or even misinterpretation. the results of this study can be used as a reference in organizing the mine development and environmental planning of the dar-e-allo copper mine.