شیمی کانی کروم اسپینل در توده اولترامافیک- مافیک سرگز-آب‌شور (سیخوران)، جنوب خاور ایران: رهیافتی بر محیط زمین‌ساختی تشکیل توده

توده اولترامافیک- مافیک سرگز- آب شور (سیخوران) در جنوب خاور پهنه دگرگونی- ماگمایی سنندج - سیرجان در منطقه اسفندقه در داخل سنگ های دگرگونی پالئوزوییک بالایی- تریاس نفوذ کرده و توسط سنگ های رسوبی ژوراسیک پوشیده شده است. این توده از هارزبورژیت و دونیت پورفیروکلاستی تفاله گوشته ای (واحد تکتونیت)، سنگ ‌های اولترامافیک –مافیک انباشتی لایه‌ای، توده بزرگ گابروی ایزوتروپ و دایک ‌های پراکنده میکروگابرویی-دیابازی تشکیل شده و فاقد بخش های خروجی و رسوبی (دسته دایک های دیابازی، بازالت‌های توده ای و بالشی، هیالوکلاستیت ، چرت، رادیولاریت و آهک پلاژیک) یک مجموعه افیولیتی است. همچنین به صورت یک توده نفوذی بزرگ به درون دگرگونه‌های پالئوزوییک بالایی- تریاس میزبان تزریق شده و سبب ایجاد دگرگونی همبری شدید و ذوب آمفیبولیت‌های میزبان گردیده و از این رو، یک  توالی افیولیتی کامل نیست. دونیت‌های پورفیروکلاستی و اولترامافیک –مافیک های انباشتی لایه ای مهم ترین بخش های این توده هستند. کروم اسپینل با ترکیبات غنی تا فقیر از کروم و منشاهای ماگمایی تا تفال‎ه ای بازماندی در بخش های اولترامافیک گوشته ‌ای و انباشتی لایه ای این توده یافت می ‌شود. بلورهای خودشکل این کانی غالباً با بافت انباشتی توده ای و لایه‌ای در داخل و در بین دانه های الیوین دیده می‌شوند. ترکیب کروم اسپینل در این مجموعه از نوع کرومیت، منیزیوکرومیت، هرسینیت و اسپینل و منطبق با کروم اسپینل ‌های پریدوتیت های تهی شده نواحی فرافرورانشی به ویژه سنگ‌‌های حوضه‌های فرافرورانشی کمانی است که با ماگماهای بونینیتی برهم‌کنش داشته اند. برداشت‌ های دقیق صحرایی به همراه نتایج سن سنجی ایزوتوپی پیشین و این پژوهش بر روی زیرکن‌های استخراج شده از نمونه پگماتوییدی حاصل از ذوب بخشی آمفیبولیت‌های میزبان توده گابروی ایزوتروپ (187.2 ± 2.6 ma) نشان می دهند که توده اولترامافیک- مافیک آلپی سرگز-آب‌شور به صورت یک ستون (دیاپیر) گوشته ‌ای آستنوسفری در حال صعود و ذوب بخشی در زمان تریاس پسین- ژوراسیک پیشین در یک حوضه کششی فرافرورانشی درون/ پیش ‌کمانی جنینی در داخل نوار دگرگونی- ماگمایی نوع آندی سنندج- سیرجان جایگزین شده است.

mineral chemistry of cr-spinel in the sargaz-abshur ultramafic-mafic intrusion, se of iran : an implication to tectonic setting of the intrusion

sargaz-abshur (sikhoran) ultramafic-mafic complex, which is situated in esfandagheh area, se sanandaj-sirjan metamorphic- magmatic zone,  intruded into upper paleozoic- triassic metamorphic rocks and covered by jurassic sedimentary rocks. this complex consists of harzburgite and porphyroclastic dunites of the residual mantle (tectonites), layered ultramafic-mafic cumulates, large isotropic gabbro intrusion and scattered microgabbroic to diabasic dykes. it does not have extrusive and sedimentary parts of a topical ophiolite sequence (e.g., diabasic swarm dykes, massive and pillow basalts, hyaloclastites, chert, radiolarite and pelagic limestone). the complex is like a large pluton that caused the intensive contact metamorphism of upper paleozoic- triassic rocks through the widespread partial melting of amphibolites, thus it is not an ophiolite sequence. the pluton is mainly comprised of porphyroclastic dunites and layered ultramafic-mafic cumulates. cr-spinel is enriched or depleted in cr, having magmatic to residual origins and found in the layered ultramafic (mantle) part of the pluton. the euhedral cr-spinel crystalized between olivine grains or as inclusion with massive and layered cumulative textures. it is chromite, magnesiochromite, hercynite in composition, corresponding  to cr-spinels of depleted peridotites from the supra-subduction zone (ssz), especially those magmas of ssz that reacted with boninitic magmas. detailed field works together with previous and new geochronological  ages of pegmatite veins related to partial melting of host amphibolite show the alpine type sargaz-abshour ultramafic-mafic pluton was ascended as a astenospheric mantle diaper in extensional intra/fore-arc basin of the andyan type of sanandaj-sirjan metamorphic- magmatic zone during the late triassic-early jurassic (187.2 ± 2.6 ma).