زمین‌شناسی، کانی‌شناسی، دگرسانی و مطالعه میانبارهای سیال در کانسار مس مولیبدن پورفیری جانجا، پهنه زمین‌درز سیستان، جنوب خاور ایران

کانسار مس مولیبدن پورفیری جانجا در فاصله 70 کیلومتری جنوب نهبندان و در پهنه ساختاری زمین‌درز سیستان، خاور ایران واقع شده است. کانه‌زایی در این کانسار در ارتباط با استوک دیوریتی، کوارتزدیوریتی تا گرانودیوریتی با بافت گرانولار تا پورفیری است که درون واحدهای فیلیشی کرتاسه جای گرفته است. از نظر ژئوشیمیایی توده نفوذی جانجا دارای ترکیب کالک آلکالن و متاآلومینوس و از گرانیتوییدهای تیپ i می‌باشد که در یک محیط فرورانش حاشیه قاره‌ای جایگزین شده است. فعالیت‌های گرمابی منطقه کاملاً تحت‌تاثیر توده نفوذی جانجا رخ‌داده و در اثر فعالیت این سیالات گرمابی، انواع دگرسانی‌های پتاسیک، پروپیلیتیک، آرژیلیک و به ندرت فیلیک تشکیل‌شده‌اند. کانه‌زایی در کانسار جانجا به‌صورت افشان و رگهرگچه (داربستی) و عمدتاً در پهنه پتاسیک رخ‌داده است. پهنه‌های کانه‌زایی شامل پهنه درونزاد، پهنه غنی‌شده برونزاد و پهنه اکسیدی در کانسار جانجا است. مجموعه کانه‌های سولفیدی شناسایی ‌شده در این کانسار شامل کالکوپیریت، پیریت، کوولیت، کالکوسیت، مولیبدنیت، بورنیت و کانه‌های اکسیدی شامل مگنتیت، هماتیت، گوتیت و هیدروکربنات‌های مس شامل مالاکیت و آزوریت می‌باشد. طلا و مولیبدن نیز عمدتاً در همراهی با کانی‌های سولفیدی مس از جمله کالکوپیریت و بورنیت می‌باشد. مطالعات میانبارهای سیال رگه‌های کوارتز سولفیدی مربوط به پهنه دگرسانی پتاسیک در این کانسار نشان‌دهنده محدوده دمای همگن‌شدن 301 تا 480 درجه سانتی‌گراد و میانگین شوری 19 درصد وزنی معادل نمک طعام برای میانبارهای آبگین و محدوده دمای همگن‌شدن 254 تا بیش از 550 درجه سانتی‌گراد و میانگین شوری 54 درصد وزنی معادل نمک طعام برای میانبارهای سیال بسیار شور می‌باشد. نتایج این مطالعات نشان می‌دهد که در کانسار جانجا فرایندهای  اختلاط و سرد شدن سیالات باعث نهشت کانه‌زایی مس مولیبدن(طلا) شده است. در نهایت با توجه به ویژگی‌های کانسار جانجا، از جمله محیط زمین‌ساختی، سنگ میزبان، کانی‌شناسی، ویژگی‌های سیال کانه‌ساز، محتوای فلزی، نوع کانه‌زایی و دگرسانی‌ها و مقایسه این ویژگی‌ها با کانسارهای پورفیری می‌توان نتیجه گرفت که کانه‌زایی در کانسار جانجا قابل‌مقایسه با کانسارهای مس مولیبدن (طلا) پورفیری نوع حاشیه قاره‌ای می‌باشد.

Geology, mineralization, alteration and fluid inclusion studies of the Janja porphyry CuMo deposit, Sistan Suture Zone, SE Iran

The Janja CuMo porphyry deposit is located at 70 km south of the Nehbandan, Sistan suture zone, Eastern Iran. The porphyry mineralization in the Janja deposit is temporally and spatially associated with the diorite to quartz diorite and granodiorite granular to porphyry stocks that intruded in the Cretaceous flysch units. The Janja intrusions are represented by a Calcalkaline and metaluminous geochemical affinity, and belong to the Itype granitoid series and subductionrelated magmas in composition. Hydrothermal alterations in the area have been completely influenced by the Janja intrusion and as a result of the activity of these hydrothermal fluids, various types of potassic, propylitic, argillic and rarely phyllic alteration zones have been formed. In this deposit, three mineralization styles have been recognized including disseminated, veinveinlet and stockwork which mineralization is mainly associated with potassic alteration. Mineralization zones in porphyry systems, including the supergene, enriched and hypogene zone, have been identified in the Janja deposit, which are the result of changes in the water table, weathering and erosion effects. The main sulfide minerals consist of chalcopyrite, pyrite, covellite, chalcocite, molybdenite, bornite, and oxide minerals including magnetite, hematite, goethite and hydro carbonate minerals including malachite and azurite. Fluid inclusion studies showed a homogenization temperature range from 301 to 540 ˚C and a mean salinity of 19 wt%NaCl for twophase inclusions and a homogenization temperature range between 254 and >550 ˚C and mean salinities of 54 wt % NaCl for multiphase fluid inclusions. The results of these studies show that mixing processes have taken place in the Janja deposit and have caused the deposition of CuMo(Au) mineralization. Eventually, according to the various characteristics of the Janja deposit, including tectonic environment, host rock, mineralogy, oreforming fluid, metal ore assemblage, mineralization and alteration patterns, and comparison of these characteristics with other porphyry deposits, it can be concluded that mineralization in Janja deposit is comparable with continental margintype porphyry CuMo(Au) deposits.