کانه زایی کرومیت و ایلمنیت در مجموعه های افیولیتی کردستان، رهیافتی جهت تعیین جایگاه ژئوتکتونیکی مجموعه های افیولیتی مورد مطالعه

در پژوهش حاضر، برای نخستین بار حضور اندیس های کرومیتیت انبانه ای در بخش های افیولیتی شهرستان مریوان گزارش می شود. اندیس های کرومیتیت همراه با سنگ های افیولیتی نوع دونیت و هارزبورژیت بوده و اغلب با فابریک توده ای گرانولار در جنوب باختر شهر مریوان رخنمون دارند. شیمی کانی کروم اسپینل در سه اندیس کرومیتیتی مورد مطالعه در این منطقه نشان می دهد که میزان عدد کروم برای دو ذخیره، عددی بالا (میانگین 0.85) با میزان tio2 بسیار پایین (0.01) و برای ذخیره دیگر میزان عدد کروم پایین (0.76) و با میزان میانگین  tio2 بیشتر (0.05) است. این موضوع نشان می دهد که اندیس های کرومیتیت و به تبع آن مجموعه افیولیتی در دو خاستگاه متفاوت ژئوتکتونیکی شامل یک محیط پشته میان‌اقیانوسی از یک ماگمای تولئیتی و یک محیط بالای فروفرارانش از یک ماگمای بونینیتی تکوین یافته اند. cr2o3 کرومیت های مورد مطالعه در دامنه 28.4  الی 50.78  درصد وزنی متغیر است. تشکیل این اندیس ها و سنگ های میزبان در پاسخ به واگرایی سریع پوسته اقیانوسی و سپس حرکت همگرایی صفحات زمین‌ساختی و بسته شدن اقیانوس تتیس جوان صورت گرفته است. همچنین طیف گسترده‌ای از گابروها شامل گابرو درشت بلور، ملاگابرو و میکروگابرو در سه منطقه شمال باختر کامیاران (روستای یخته خان)، خاور سروآباد (روستای میانه) و جنوب باختر مریوان (روستاهای درگاشیخانویسه)، میزبان کانی های ایلمنیت، مگنتیت و تیتانیت هستند. ایلمنیت در هر سه منطقه و کانی های مگنتیت و تیتانیت تنها در خاور سروآباد مشاهده شده اند. ترکیب شیمیایی کانی ایلمنیت نشان می دهد که متوسط میزان درصد وزنی tio2 از کامیاران (43.19) به سمت سروآباد (46.09) و سپس مریوان (47.42) افزایش می یابد. این کانی ها به صورت ریزدانه تا متوسط دانه (تا 1.5 میلی‌متر) و اغلب آمیبی شکل، بی شکل و به میزان کمتر نیمه خودشکل به‌صورت بین بلوری ایجاد شده اند. با توجه به شواهد بافتی و شیمی کانی، کانه زایی تیتانیم در نتیجه اکسایش ماگما و تشکیل قطرات سیال غیرقابل آمیزش غنی از آهن و تیتانیم، پس از تبلور پلاژیوکلاز صورت گرفته است.

Mineralization of chromite and ilmenite in Kurdistan ophiolite: An approach to determine the geotectonic setting

This is the first report on the presence of podiform chromititeLenses associated with the Marivan ophiolite. These ore deposits with granular massive fabric are hosted by dunite and harzburgite occurred in south Marivan city. Chemistry of chromian spinel in the chromite Lenses indicated that Cr#  for two ore occurrences is high (0.85) with very low TiO2, but for the other ore occurrence is lower (0.67) with higher TiO2 (0.05). The finding shows that the chromite ore Lenses and consequently their host ophiolite were developed in two different geotectonical settings. Geochemical data indicated that some of the studied ore deposits occurred during the opening of oceanic crust in a Mid Oceanic Ridge setting from a tholeiitic magma while the others were fractionated form a boninitic melt in a Supra Subduction Zone. Formation of these ore Lenses and the host rocks occurred in response to the very fast divergence and then convergence of NeoTethys oceanic crust. A wide range of gabbros including coarsegrained gabbro, melagabbro and microgabbro host ilmenite, magnetite and titanite in three regions at the northwest of Kamyaran (Yakhtekhan village), the east of Sarvabad (Mianeh village) and the south of Marivan (DragashikhanVyseh villages). Ilmenite is found in all the three regions, but magnetite and titanite are only found in the east of Sarvabad. Plagioclase (andesinelabradorite) and diopside, the main rockforming minerals with minor augite, olivine and amphibole are the minerals of the host rocks. The chemical composition of the ilmenites showed that the average concentration of TiO2 increases from Kamyaran (43.19 wt.%) to Sarvabad (46.09 wt.%) and then to Marivan (47.42 wt.%). These minerals occur as interstitial fine to medium grains (up to 1.5 mm) and often in the amoeboid, anhedral and to a lesser extent as subhedral forms. Based on textural and mineral chemistry evidence, mineralization of titanium occurred as the result of magma oxidation. The oxidation of magma resulted in the formation of irontitanium immiscible liquid droplets, following the plagioclase crystallization.