محیط زمین‌ساختی و پتروژنز سنگ‌های آذرین منطقه تشویر، کوه‌های طارم، شمال باختر ایران

کوه‌های طارم در منتهی‌الیه جنوب باختر رشته‌کوه البرز با جهت تقریبی شمال‌باختری جنوب‌خاوری قراردارند. منطقه تشویر قسمتی از حاشیه شمالی کوه‌های طارم و در 90 کیلومتری شمال خاور زنجان می‌باشد. بیشتر سنگ‌های آذرین این محدوده شامل بازالت، بازالت آندزیتی و میان‌لایه‌هایی از توف است. غنی‌شدگی عناصر lil همراه با بی‌هنجاری مثبت ce, p و sm و تهی‌شدگی عناصر nb, ta, zr, hf و th ، و همچنین نسبت‌های k2o/na2o و ba/rb در نمونه‌های سنگی گستره تشویر، گویای آلودگی ماگما با پوسته زیرین است. وجود شواهد آلودگی پوسته‌ای و نسبت مقادیرnb/y و zr/y در نمونه‌ها، حکایت از آن دارد که منشا اولیه بازالت‌های منطقه تشویر، به منابع پلوم تعلق دارد. ماهیت قلیایی، شوشونیتی، پرآلومینی و محتوای کم تیتانیم سنگ‌های محدوده تشویر به همراه غنی بودن آنها از عناصر کمیاب ree (همانند ba, rb و sr)، منشا و ژرفای ماگما، نشان‌دهنده تعلق آنها به محیط ریفتی است. در این پژوهش افزون بر تعیین ویژگی های سنگ های آذرین گستره تشویر، نتایج پژوهش‌های پیشین متعدد انجام شده در موقعیت های مکانی کوه‌های طارم بر روی نقشه مشخص و جایگاه زمین‌ساختی گستره طارم به دو زیر محدوده موازی دارای فوران های تیپ کمان ماگمایی و مناطق ریفتی تقسیم  شده است که گسترش این محدوده ریفتی پیش از تبدیل به یک حوضه پشت‌کمانی متوقف شده‌است.

Tectonic environment and petrogenesis of igneous rocks of Tashvir area, Tarom mountains, northwest of Iran

Tarom mountains are located at the southwestern end of the Alborz mountain range with an approximate northwestsoutheast direction. Tashvir region is a part of the northern margin of the Tarom mountains. Most igneous rocks in this area include basalt, andesitic basalt, and interlayers of tuff. Enrichment of LIL elements with positive anomalies of Ce, P, Sm, and depletion of Nb, Ta, Zr, Hf, and Th, elements and also K2O/Na2O and Ba/Rb ratios in the rock samples of Tashvir area, indicate magma contamination with the lower crust. The evidence of crustal contamination and the ratio of Nb/Y and Zr/Y in the samples indicate that the basalts of the Tashvir region belong to the source of the plume. Alkaline, shoshonitic, and peraluminous nature, REE enrichment (i. e. Ba, Rb, and Sr), low titanium content, origin, and depth of magma indicate they’re belonging to the rift environment. In this study, in addition to determining the characteristics of igneous rocks in the Tashvir area, the results of several previous studies are plotted on the map of the Tarom mountains. Accordingly, the tectonic setting of the Tarom range is divided into two parallel subregions with magmatic arc and rifttype eruptions, which expansion of this rift zone has stopped before it evolve as a backarc basin.