خاستگاه زمین ساختی ماسه‌سنگ‌های سازند سرخ بالایی در برش حصار، حوضه ماه نشان (البرز باختری)

حوضه‌ی ماه-نشان یکی از زیرحوضه‌های هم‌زمان با تکتونیک نئوژن ایران مرکزی است. رسوبات این حوضه شامل حدود 4 کیلومتر نهشته‌های سازند سرخ بالایی به سن میوسن است که تلفیقی از الگوهای رشدی و جنبش نمک را در خود ثبت کرده‌اند. به منظور دستیابی به تکامل خاستگاهی رسوبات شمال این حوضه، برش حصار، از ترکیب داده‌های دورسنجی، برداشت‌های میدانی و نیز پتروگرافی و آنالیز مودال ماسه‌سنگ‌ها استفاده شده است. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که ماسه‌سنگ‌ها، سدآرنایت‌های (q46f10rf44) ریز تا متوسط دانه‌ای هستند که به طور غالب از سنگ‌های سیلیسی آواری ریز دانه، دگرگونی، کربناته، چرتی و آتشفشانی آندزیتی رخنمون یافته در یک جایگاه تکتونیکی برخوردی (qm34f10lt56 و qt49f10l41) منشا گرفته‌اند. ترکیب داده‌های خاستگاهی و نیز جهت جریان دیرینه‌ی به سمت شمال شرق، نشان می دهد که رسوبات بیشتر از سنگ های پی‌سنگی کمپلکس تکاب و سازند قم واقع در جنوب غرب حوضه‌ی ماه-نشان تامین شده‌اند. عدم تغییر خاستگاه رسوبات در طول برش مورد مطالعه نشان می‌دهد که کوتاه شدگی ناحیه‌ای و بالا آمدن سنگ‌های مادر پیش از نهشت سازند سرخ بالایی (میوسن) آغاز شده و طی نهشت این سازند نیز ادامه داشته است. این نتیجه‌گیری با سن پیشنهادی رخنمون کمپلکس تکاب طی زمان الیگوسن منطبق است.

Tectonic provenance of the Upper Red Formation sandstonesin the Hesar section, Mahneshan Basin (west Alborz)

The Mahneshan Basin is one of the syntectonic Neogene subbasins of the Central Iran. The basin is filled by about 4 km of the Miocene Upper Red Formation deposits, showing a combination of halokinetic and growth strata patterns. To assess the provenance evolution of sediments in north of the Mahneshan basin named the Hesar section, we conducted remote sensing mapping, field survey, as well as petrographical and modal analyses of sandstones. Our results reveal that the sandstones are fine to mediumgrained sedarenites (Q46F10Rf44) and mainly derived from finegrained siliciclastics, metamorphic, carbonate, chert and andesitic volcanic rocks, which were exposed in an orogenic tectonic setting (Qm34F10Lt56 and Qt49F10L41). The combination of provenance data and northeastward paleocurrent direction, reflect that the sediments mainly supplied from basement rocks of the Takab Complex and Qom Formation in southwest of Mahneshan Basin. The unchanged provenance of sediments along the studied succession, indicate that regional shortening and uplift of parent rocks has begun before deposition of the Upper Red Formation (Miocene) and continued during deposition of these sediments. This is in agreement with previous age assumption for exhumation of Takab Complex during Oligocene time.