بررسی تغییرات اقلیم گذشته بر اساس کانی شناسی رس ها در بخش جنوبی دریاچه ارومیه

بررسی‎های کانی‎شناسی رسی از جمله روش‌های مفید در شناسایی و تفسیر شرایط اقلیمی گذشته است. دریاچه ارومیه بزرگ ترین دریاچه ی فوق شور در جهان با یک حوضه بسته درون قاره ای مستقل و دارای وسعتی حدود 6000 کیلومتر مربع و متوسط عمق 6 متر است. بررسی تغییرات اقلیم گذشته در دریاچه ارومیه بر اساس کانی شناسی رس ها موضوع پژوهش حاضر است. برای بررسی رسوب شناسی و کانی شناسی رسوبات از شرق و غرب نیمه جنوبی دریاچه ارومیه، 18 مغزه رسوبی برداشته شد. 96 نمونه از 18 مغزه رسوبی در مسیرهایی از مرکز به سمت حاشیه در اطراف دریاچه اخذ شد و مورد مطالعات رسوب شناسی و کانی شناسی به وسیله پراش اشعه ایکس (xrd) قرار گرفت. کانی های رسی موجود در دشت های ساحلی دریاچه ارومیه شامل کائولینیت، ایلیت و مونت موریلونیت است که از این میان کانی های کائولینیت و ایلیت دارای بیشترین فراوانی هستند. این کانی ها عموماً دارای منشاء آواری بوده و از طریق فرایند فرسایش مکانیکی ایجاد شده اند، بنابراین وجود آنها مبین ترکیب سنگ مادر است. بررسی توزیع نمونه های سطحی، بیانگر کاهش میزان کانی های رسی در مجموع و کاهش میزان کائولینیت و افزایش ایلیت و کلریت از حاشیه به سمت مرکز است. این امر با تغییرات دیگر کانی های آواری (کوارتز) موجود در دریاچه هماهنگ است. همچنین درصد کانی های رسی همانند دیگر کانی های آواری در طول گمانه ها افزایش می یابد، به طوری که بالا بودن سطح آب دریاچه و اقلیم سرد و مرطوب تر گذشته (پلئستوسن انتهایی) را نشان می دهد. تعداد و طول دوره های خشک با توجه به موقعیت مغزه ها متفاوت است به گونه ای که تعداد دوره های خشک در گمان های حاشیه ای بیشتر (3-5 دوره) و در گمانه های مرکزی یا به سمت مرکز کمتر (3-1 دوره) است.

Evaluation of past climate change in lake Urmia, according to clay minerals

Lake Urmia is the greatest hayper salin Lake in the world. This Lake, located in Azerbaijan area, Northwest of Iran is an intracontinental sedimentary basin. Its area is about 6000 km2 with an average water depth of 6 meter. Evaluation of past climate change in Lake Urmia, according to Clay Minerals, is the main subject for current study. For mineralogical and sedimentological investigations 18 sediment cores were collected from the east and west of Urmia lake. 96 samples from 18 sediment cores in transect to the center of lake were collected and studied by Xray diffraction (XRD) technique. The clay minerals include Kaolinite, Illite and Montmorillonite. Kaolinite and Illite are the most important clay minerals in the Coastal plain of urmia lake. Origins of clay minerals in the Coastal plain of urmia lake are generally detrital, occurred by physical weathering and indicate composition of bed rock. The study of surface sediments indicates that amount of clay minerals from margin to center of the lake such as another detrital mineral (Quartz) is decreased. In addition, amount of them towards depth is increased. Therefore, it shows the presence of a high water level and cold humid climate in the past (late Pleistocene).