گرانیت‌های a type شمال سنندج – سیرجان؛ نگاهی نو، رده بندی نو

توده‌های نفوذی شرق سنندج تا گلالی، واقع در شمال پهنه سنندج – سیرجان، بخشی از کوهزاد زاگرس بوده و متشکل از توده‌های نفوذی مرکب و چند‌فازی است که در حین فرورانش پوسته اقیانوسی نئوتتیس به‌زیر پلیت اورازایا پدید آمده‌اند. لوکوگرانیت‌های آلکالن، پتاسیم بالا و فروئن، نماینده ماگماتیسم atype در این گستره هستند. با وجود شباهت‌های کانی‌شناسی و ایزوتوپی، لوکوگرانیت‌ها بر‌مبنای شواهد ژئوشیمی، ایزوتوپی و نتایج سن‌سنجی بلورهای زیرکن، دو دسته‌گی آشکاری به نمایش می‌گذارند. لوکوگرانیت قلای‌لان با سن تبلور 3 ± 159 میلیون‌سال، a1type است. سایر لوکوگرانیت‌ها a2type هستند و به فاصله زمانی حدود 20 میلیون‌سال بعد (ma 149140) متبلور شده‌اند. در واقع نفوذ ماگمای مافیک گوشته‌ای، موتور محرکه‌ی ذوب‌بخشی پی‌سنگ از پیش‌بارور و هتروژن سنندجسیرجان بوده و سنگ‌های قلای‌لان را پدید‌آورده‌است. لوکوگرانیت‌های جوان‌تر با ماهیت a2type، ساز‌و‌کاری متفاوت دارند. این سنگ‌ها حاصل ذوب‌بخشی پی‌سنگ مشابه و از پیش‌بارور هستند که به فاصله زمانی 20 میلیون‌سال پس از تکتونیک فشارشی پدید آمده‌اند. بالازدگی آستنوسفر در اثر کشش حاصل از عقب‌گرد یا افزایش شیب ورقه فرورانده پس از تکتونیک فشارشی حاکم بر منطقه، می‌تواند عامل ذوب پوسته و تشکیل لوکوگرانیت‌های آلکالن جوان باشد.

Atype Granites of North SanandajSirjan zone, new observation, new classification

The easts Sanadaj Galali plutons of the northern SanandajSirjan Zone, Zagros Orogeny, are composite, polyphase bodies that generated during subduction of Neotethys beneath the Eurasian plate. Atype magmatism in this area presents by Alkaline, high K, ferroan leucogranites. Despite having mineralogical and isotopic similarities, these leucogranites show a clear division, based on the geochemical and SHRIMP zircon crystal dating results. Qalaylan leucogranite with the crystallization age of 159 ± 3Ma is A1type. Other leucogranites are A2type and crystalized about 20 million years later (140149 Ma). In fact, mantle derived mafic magma, as heat source, caused partial melting of heterogeneous prefertilized SanadajSirjan basement and creates Qalaylan leucogranites. Younger leucogranites are A2type and present different evolution path. These rocks generate in a post collisional setting as a result of partial melting of heterogeneous prefertilized SanadajSirjan basement, about 20 Ma later. In post collisional setting, asthenosphere upwelling do to the slab roll back or slab steepening could be a heat source of crust melting and generates the younger leucogranites.