بررسی شرایط فیزیکوشیمیایی تشکیل کوارتزهای خودشکل رنگی منطقه قهرود بر اساس شواهد سنگ نگاری و مطالعات میانبارهای جامد و سیال

توده گرانیتوییدی قهرود با ترکیب گرانیت تا گرانودیوریت و تونالیت به سن میوسن، در 40 کیلومتری جنوب باختر کاشان واقع است. فعالیت های گرمابی به دنبال نفوذ این توده باعث تشکیل بلورهای کوارتز درشت، خود شکل و رنگی در شکستگی ها و حفرات موجود در لیتولوژی های مختلف منطقه شده است. انواع بلورهای کوارتز به لحاظ تنوع رنگی شامل کوارتزهای شفاف، نیمه‌شفاف، سبز کم رنگ، زرد، سیاه، پایه دودی، پایه قهوه ای متمایل به قرمز و کوارتزهای روتیل دار هستند. مطالعات ترکیب شیمیایی بلورهای کوارتز و میانبارهای سیال و جامد داخل آنها نشان می دهد که عوامل فیزیکی و شیمیایی از جمله دما، فشار، ترکیب توده نفوذی، سنگ میزبان و سیال گرمابی، رخداد دگرسانی و شرایط ph و eh در تشکیل بلورهای کوارتز رنگی و خود شکل قهرود دخیل بوده اند. میانبارهای جامد موجود در کوارتز احتمالاً به دو صورت تشکیل شده اند: 1) تامین عناصر مورد نیاز برای تشکیل کوارتز و میانبارهای جامد از طریق سیال و سپس محصور شدن این میانبارها در بین لایه های رشد بلورهای کوارتز؛ 2) ورود مستقیم ذرات بسیار ریز از کانی‌ها در لایه های رشد بلوری و تشکیل بلورهای کوارتز با رنگ های متفاوت. بلورهای دودی را می‌توان به دلیل جانشینی عنصر si با al و همچنین حضور عناصر u و th دانست. رنگ قرمز در کوارتزها به دلیل حضور سوزن های روتیل تشخیص داده شد. بلورهای سیاه رنگ در شرایط اکسیدان و ph تقریباً بالا با رسوب اولیه مگنتیت و پس از آن اکسیدهای منگنز در لایه های پایانی رشد بلور تشکیل شده‌اند. بلورهای سبز رنگ حاصل رخداد دگرسانی های کلریتی و اپیدوتی در سنگ‌های مجاور و دربرگیرنده هستند.

Investigation on the physical and chemical conditions of the formation of hexagonal colored quartz crystals in Qohrud area based on petrographic evidence and fluid and solid inclusion studies

The Qohrud granitoid body of Miocene age is located 40 km SW Kashan, ranging in composition from granite through granodiorite to tonalite. Hydrothermal activities following the magma intrusion have brought about formation of various coarse automorphic and colored quartz crystals within the fractures and cavities of different lithologies. The quartz crystal varieties include transparent, semitransparent, pale green, yellow and black crystals, as well as those with smoky and reddish brown roots and also crystals containing tiny acicular rutile inclusions. Mineral chemistry, as well as fluid and solid inclusion studies on the colored and automorphic quartz crystals indicate that various physical and chemical factors, such as temperature, pressure, magma and host rock compositions, hydrothermal fluids and the associated alterations, as well as pH and Eh were involved in the formation of these automorphic colored crystals. The solid inclusions within these automorphic quartz crystals might have formed in two ways: 1) introduction of the necessary elements for the formation of quartz and the solid inclusions by the fluids and then, entrapment of these inclusions within the growth layers of quartz crystals; 2) direct introduction of very fine mineral particles within the growth layers of quartz, leading to occurrence of various colored crystals. Smoky crystals can be formed by the replacement of Si by Al and also by the presence of U and Th within them. The reddish color of quartz crystals was recognized as the result of the presence of fine rutile needles. Automorphic blackcolored quartz crystals are formed at oxidant and almost high pH conditions by initial precipitation of magnetite and then, manganese oxides at the outermost growth layers. The green quartz crystals have been resulted from chloritic and epidotic alterations within the host and neighboring rocks.