مطالعه‌ ژئوشیمی عناصر اصلی، جزیی و خاکی کمیاب در رسوبات بستر دریاچه ارومیه

دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین دریاچه فوق اشباع از نمک در جهان است که در میان استان‌های آذربایجان شرقی و غربی در شمال باختر ایران جای دارد. در این پژوهش ژئوشیمی عناصر اصلی، جزیی و خاکی کمیاب 130 نمونه که از 25 سانتی‌متری پایانی گمانه حفر شده با ژرفای یک و نیم متری میان سال های 1394 تا 1395 برداشت شده است؛ بررسی شد. مطالعه ژئوشیمی عناصر اصلی نشان‌دهنده گوناگونی و ناهمگنی زیاد در مقدار اکسید عناصر اصلی در رسوبات بخش‌های شمال باختر، شمال خاور، جنوب باختر و جنوب بستر دریاچه‌ است. نتایج تجزیه طیف‌سنج پراش پرتو ایکس (xrd) رسوبات نشان می دهد که فاز اصلی کانی های رسوبات دریاچه را کانی های هالیت، کلسیت، آنکریت، کوارتز، ارتوکلاز، کلریت، آلبیت، ژیپس، پلاژیوکلاز، اوژیت، آمفیبول و هورنبلند تشکیل می دهند و رسوبات بستر دریاچه ارومیه از دید ترکیب کانی شناختی شبیه کانی های عمومی تشکیل‎دهنده شیل و ماسه سنگ گری‎وک هستند. در میان اکسیدهای عناصر اصلی، mgo، cao و na2o غنی شدگی بالایی نسبت به استانداردهای ucc، paas و nasc نشان می‌دهند. از مجموعه عناصر جزییrb و sr نسبت به ucc، paas و nasc غنی شدگی بسیار بالایی همراه با تهی شدگی eu به‌ویژه در بخش جنوب باختر دریاچه نشان می‌دهند. مقایسه ترکیب ژئوشیمیایی رسوبات ژرفای مورد مطالعه، با سنگ های پیرامون دریاچه نشان از کنترل اصلی ترکیب کانی شناختی توسط زمین شناسی پیرامون دریاچه در مقایسه با کانی‌شناسی آورد رسوبی رودخانه ها دارد.

Geochemistry of major, trace and rare earth elements in bedsediments of Urmia lake

The Urmia Salt Lake as the largest hyper saline lake of the world is located between west and east Azerbaijan provinces, NW Iran. Geochemistry of trace and rare earth elements of bed sediments taken from 25 Cm of the lower most of 1.5 meters depth  of drilled holes in 130 samples between 20142015 were investigated. General geochemical composition of samples revealed a very heterogeneous variation of major oxides at NW, NE, SW and SE parts of the lake.  MgO, CaO and Na2O show a high enrichment compared to UCC, PAA and NASC values. Main minerals of the bed sediments include halite, calcite, ankerite, quartz, orthoclase, augite, hornblende and chlorite. The overall geochemical composition of sediments, resemble ferruginous shale and graywacke sandstone. Weathering in the various parts of the bed sediments is relevant to general climatological characters in the region. Rb and Sr among trace elements show high anomaly in respect to UCC, PAAS and NASC, while Eu indicated high depletion, especially at SW corner of the lake. Geochemical comparisons indicate the major role of different rock units in forming bed sediments rather than sediments carried by entering rivers to the lake.