مطالعات کانی ‌سازی، ژئوشیمی، میانبارهای سیال و ایزوتوپ پایدار (s و o) کانسار اسکارن آهن تخت، شمال ‌خاور همدان

کانسار آهن تخت در فاصله 120 کیلومتری شمال ‌خاور شهر همدان و در شمال کمربند ماگمایی ارومیه دختر قرار دارد. نفوذ توده‌ گرانودیوریتی میوسن میانی به ‌درون کربنات‎های کرتاسه سبب کانی‌سازی آهن شده است. کانی‌سازی دیرزاد پرکننده ‌فضای خالی و جانشینی به صورت رگه‌ و عدسی‌‌شکل با دگرسانی‌های آرژیلیک، کربنات، کلریت، اپیدوت، سیلیس وکانی‌های گارنت، پیروکسن، اپیدوت، ترمولیت اکتینولیت، فلوگوپیت، هورنبلند، کوارتز، کلسیت، مگنتیت، پیریت، اسپکیولاریت، کالکوپیریت، هماتیت، لیمونیت، گوتیت و مالاکیت دیده شده است. ژئوشیمی ماده‌ معدنی گویای حضور عناصر si, al, ca, mg, ti و نیز عناصر کالکوفیل cu, zn, as, pb و به‌ دلیل همراهی کانی‌های کالک‌سیلیکاتی و کانی‌های سولفیدی با مگنتیت است. میانبارهای سیال دمای همگن‌شدگی میان 153/2 تا 338/3 درجه سانتی‌گراد و شوری از 0/827 تا 25/36 درصد وزنی نمک طعام دارند. در مرحله کانی‌سازی آمیختگی سیال‎های ماگمایی با آب‌های جوی در مرحله متاسوماتیسم پسرونده رخ داده است. مقدار δ18o کانی مگنتیت میان 0/46 تا 2/31+ ‰ و مقدار δ18owater سیال مولد کانی‌سازی میان 8/1+ تا 10/9+ ‰ متغیر است. این مقدار مشابه با سیال‎های ماگمایی متعادل شده با منبع دارای 18o بالاست. مقدار δ34s در کانی پیریت ماده‌ معدنی میان 7/3+ تا 12/5+ ‰ و مقدار δ34sh2s سیال مولد کانی‌سازی میان 5/7+ تا 10/9+ ‰ است. این مقادیر مثبت دخالت منشا سولفات‌های تبخیری را در تامین گوگرد نشان می‌دهد. در مرحله دگرگونی پسرونده فلزات تحرک یافته همراه با سیال‎های فلزدار حاصل از سرد شدن توده‌ نفوذی با آب‌های جوی سولفوردار مخلوط شده و در سنگ‌آهک‌های کرتاسه دارای فضای خالی ساختاری کانی‌سازی اسکارن کلسیک آهن تخت را به وجود آورده است.