اثر مدیریت طولانی مدت بقایا، خاک‌ورزی و مصرف کود نیتروژن بر عملکرد دانه ذرت (zea mays l.) و ویژگی‌های خاک

به‌منظور ارزیابی اثر مدیریت طولانی مدت بقایا و کود نیتروژن بر عملکرد دانه ذرت رقم سینگل گراس 704 و ویژگی‌های خاک، یک آزمایش مزرعه­ای هفت ساله (1390-1384) در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی قائم‌شهر مازندران انجام شد. تیمارهای آزمایشی عبارت بودند از: (1) مدیریت بقایا گندم در دو سطح: حفظ بقایا (+r) و حذف بقایا (-r)؛ (2) خاک‌ورزی در دو سطح: بدون خاک‌ورزی (zt) و خاک‌ورزی مرسوم (ct) و (3) مقدار کود نیتروژن در چهار سطح: صفر ، 100، 200(به عنوان شاهد) و 300 کیلوگرم در هکتار (n1-n4). نتایج نشان داد که در پایان دوره آزمایش، تیمارهای بدون خاک‌ورزی با حفظ بقایا و 300 کیلوگرم نیتروژن (zt+rn4) و بدون خاک‌ورزی با حفظ بقایا و 200 کیلوگرم نیتروژن (zt+rn3)، بهترین کیفیت خاک و بالاترین میانگین عملکرد دانه ذرت در سال‌های1390-1389 (به ترتیب 5250 و5150 کیلوگرم در هکتار) را داشتند. کمترین عملکرد دانه در سال­های 1390-1389 (2150 کیلوگرم در هکتار) و ویژگی های نامطلوب فیزیکی و شیمیایی خاک، به تیمار بدون خاک‌ورزی بدون بقایا و بدون کود نیتروژن (zt-rn1) اختصاص داشت. کربن آلی، نیتروژن کل، رطوبت، ثبات خاکدانه، مقاومت مکانیکی، اسیدیته و قابلیت هدایت الکتریکی ویژگی‌های مشخص کننده تفاوت کیفیت خاک در خاک‌ورزی مرسوم و بدون خاک‌ورزی بودند. ویژگی‌های خاکی کربن آلی، نیتروژن کل، ثبات خاکدانه و مقدار رطوبت، در مجموع بالاترین همبستگی را با عملکرد دانه (r= 0.87**) داشتند. یافته‌های این پژوهش نشان داد که تیمار بدون خاک‌ورزی با حفظ بقایا (zt+r) همراه با 200 کیلوگرم نیتروژن (n3)، با بهبود خواص خاک، باعث پایداری تولید محصول ذرت خواهد شد.