ارزیابی اثر متقابل ژنوتیپ در محیط برای عملکرد دانه ژنوتیپ‌های لوبیا قرمز (phaseolus vulgaris l.) با استفاده از روش ammi

به منظور بررسی اثر ژنوتیپ، محیط و اثرات متقابل ژنوتیپ در محیط بر عملکرد دانه در لوبیا قرمز، 10 ژنوتیپ لوبیا دریک آزمایش طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در پنج مکان (بروجرد، زنجان، شهرکرد، تبریز و خمین) طی دو سال(1391 و 1392) مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس مرکب، معنی دار بودن اثرات ژنوتیپ، محیط و اثر متقابل ژنوتیپ× محیط برای عملکرد دانه را نشان داد. متوسط عملکرد دانه ژنوتیپ ها از 8/1615 (شهرکرد در سال اول) تا 8/4069 کیلوگرم درهکتار (بروجرد در سال دوم) متفاوت بود. بر اساس نتایج تجزیه واریانس ammi، محیط منبع اصلی تغییرات بود که 61 درصد از مجموع مربعات کل را به خود اختصاص داد. نتایج تجزیه واریانس ammi نیز نشان داد که اثر هشت مولفه بر عملکرد دانه معنی دار بود و اثرات باقی مانده (نویز) صفر در نظر گرفته شد. سه مولفه اصلی اول مدل ammi 8/79 درصد از کل واریانس عملکرد را توجیه کردند. بر اساس مقادیر سه مولفه اصلی اول، ارزش پایداری ammi (asv)، پارامتر d و شاخص پایداری ژنوتیپ (gsi)، ژنوتیپ 5 (ks31290) به عنوان پایدارترین ژنوتیپ با عملکرد متوسط شناخته شد. ژنوتیپ 4 (ks31285) با بیشترین میزان asv، پارامترd و بیشترین فاصله از مرکز نمودار بای پلات، ژنوتیپی ناپایدار شناخته شد. این ژنوتیپ عملکرد نسبتاً بالایی (2900 کیلوگرم در هکتار) داشت. بر اساس نتایج این آزمایش لاین اصلاحی ks31290 به عنوان ژنوتیپ قابل توصیه جهت معرفی برای مناطق اجرای آزمایش و اقلیم های مشابه شناخته شد.

Study of genotype × environment interaction effect on seed yield of red bean (Phaseolus vulgaris L.) genotypes using AMMI method

To study genotype, environment, genotype × environment interaction effects for grain yield on red bean, ten red bean genotypes were evaluated at five locations (Borujerd, Zanjan, Shahrekord, Tabriz, and Khomein) for two cropping seasons (2012 2014). The experiment was conducted using a randomized complete block design with three replications. Combined analysis of variance for grain yield showed that the main effects of both genotypes and environments, and the genotype × environment interaction effect, were highly significant. Average environmental grain yield across genotypes ranged from lowest of 1615.8 kg.ha1 in Shahrekord in 2012 to the highest of 4069.8 kg.ha1 in Borujerd in 2013. Environment main effect was the main source of variation that accounted for 61% of the total yield variation. Analysis of variance of additive main effects and multiplicative interaction (AMMI) showed that eight IPCAs were significant and residue effects (noise) was considered zero. The first three main components of AMMI model explained 79.8% of the total yield variation. Genotype KS31290 was identified as the most stable genotype based on the values of the first three main components, ASV and D parameter. Genotype KS31285 with the highest ASV and D parameter, and the most distance from the center of biplot was unstable genotype. However, this genotype had higher yield (2900 kg.ha1). Based on the results of this experiment, KS31290 can be considered as a promising line for being released in areas with similar climatic conditions as those in experimental sites.