ارزیابی تجمع و انتقال مجدد کربوهیدرات‌های محلول ساقه در ژنوتیپ‌های گندم نان بهاره در شرایط تنش گرمای انتهای فصل در اهواز

به منظور ارزیابی توانایی ذخیره‌سازی کربوهیدرات‌های محلول در ساقه و انتقال مجدد این ذخایر به دانه در ژنوتیپ‌های گندم نان و ارزیابی آنها در شرایط تنش گرما طی دوره پر شدن دانه، آزمایشی مزرعه‌ای در سال زراعی 90-1389 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در شرایط محیطی اهواز اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل ده ژنوتیپ گندم نان بهاره میان‌رس (چمران، اترک، افلاک، دز، فلات، داراب 2، کویر، پیشتاز، s-78-11 و s-83-3) و دو تاریخ کاشت مناسب (22 آبان ماه) و تاخیری (اول دی ماه) بودند. نتایج نشان داد که ژنوتیپ‌های گندم از نظر وزن مخصوص ساقه، غلظت و محتوی کربوهیدرات محلول ساقه، انتقال مجدد و کارایی ساقه در انتقال مجدد کربوهیدرات تفاوت معنی‌داری داشتند. در شرایط تنش گرمای ناشی از تاخیر در کاشت، میزان انتقال مجدد کربوهیدرات از ساقه به دانه 29 درصد و کارایی انتقال 33 درصد افزایش یافتند. در هر دو تاریخ کاشت، حداکثر وزن مخصوص ساقه با حداکثر غلظت کربوهیدرات در ساقه و مقدار انتقال مجدد کربوهیدرات‎ها از ساقه به دانه ارتباط معنی‌داری داشت و صفت مناسبی برای گزینش ژنوتیپ‌هایی با بیشترین تجمع و انتقال ذخایر ساقه به دانه شناخته شد. تعداد دانه در سنبله اصلی در تاریخ کاشت تاخیری با انتقال مجدد کربوهیدرات همبستگی داشت که نشان ‌دهنده تاثیر قدرت مقصد بر افزایش انتقال مجدد از ساقه بود. بر اساس نتایج این آزمایش ارتباط مشخصی بین عملکرد دانه و میزان انتقال ذخایر ساقه در شرایط تنش گرما طی دوره پر شدن دانه در ژنوتیپ‌های گندم مورد بررسی وجود نداشت. برخی از ژنوتیپ‌ها با حفظ سطح سبز و تداوم فتوسنتز و برخی با انتقال بیشتر ذخایر ساقه به دانه، رشد دانه در شرایط تنش گرما را پشتیبانی کردند.