اثر محلول‌پاشی هورمون های اکسین، اسید ابسزیک و سایتوکاینین بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد سه ژنوتیپ برنج در شرایط تنش دمای پایین

به منظور بررسی تاثیر محلول پاشی هورمون های اکسین (iaa)، اسید ابسیزیک ( (abaو سایتوکاینین (ck) بر عملکرد و اجزای عملکرد برنج در دمای پایین آزمایشی به صورت آبکشت در سال 1387 در پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی کرج اجرا گردید. در این آزمایش دو ژنوتیپ برنج خارجی متحمل (شماره های33: ir72944-1-2-2 و 34: ir73688-57-2) و یک رقم داخلی حساس به دمای پایین (هویزه) با استفاده از هورمون‌های اکسین، اسید ابسزیک و سایتوکاینین محلول پاشی شده و سپس به مدت 14 روز در دو شرایط دمای شاهد 22/29 (شب/روز) درجه سانتیگراد و دمای پایین 13/15 (شب/روز) درجه سانتیگراد در فیتوترون قرار داده شدند. صفات وزن دانه درکپه، تعداد خوشه چه در خوشه، درصد باروری خوشه، تعداد کل پنجه و تعداد پنجه بارور به صورت یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهارتکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. از نظر تحمل تنش دمای پایین، بین ارقام اختلاف معنی داری وجود داشت. در تیمار شاهد و بدون هورمون پاشی، وزن دانه درکپه رقم هویزه 2/26 گرم بود که در تیمار تنش به 4/1 گرم کاهش یافت، در حالی که مقادیر آن در تیمار های محلول‌پاشی با اکسین، اسید ابسزیک و سایتوکاینین به ترتیب 1/24، 8/20 و 4/30 گرم بود. سایتوکاینین در شرایط شاهد نیز باعث افزایش این صفت در رقم مذکور شد و مقدار آن را از 2/26 گرم در تیمار بدون محلول پاشی به 1/40 گرم افزایش داد. بین ژنوتیپ و هورمون اثرات متقابل معنی داری مشاهده گردید. هورمون های مورد استفاده در شرایط تنش مانع از کاهش وزن دانه در کپه شدند. هورمون پاشی در تنش دمای پایین باعث افزایش معنی دار وزن دانه در کپه گردید. در رقم هویزه در شرایط تنش دمای پایین، محلول پاشی با هورمون های اکسین، اسید ابسزیک و سایتوکاینین به ترتیب باعث افزایش 1/94، 3/93 و 4/95 درصدی وزن دانه در کپه و همچنین افزایش 5/85، 5/85 و3/82 درصدی تعداد پنجه بارور نسبت به تیمار بدون هورمون پاشی شدند. افزایش 4/14 درصدی تعداد خوشه چه در خوشه در اثر سایتوکاینین در تنش دمای پایین در رقم هویزه مشاهده شد. براساس نتایج آزمایش حاضر بنظر می رسد که میزان و تعادل بین هورمون ها، یکی از مهم ترین عوامل موثر تحمل به تنش دمای پایین در برنج است.