اثر تنش خشکی و سطوح کود نیتروژن بر صفات فیزیولوژیک دو ژنوتیپ لوبیا قرمز

به منظور بررسی اثر تنش خشکی و کود نیتروژن بر صفات فیزیولوژیک و عملکرد دانه دو ژنوتیپ لوبیا قرمز، آزمایشی به صورت کرت‌های خرد شده فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1389-1388 در مزرعه پژوهشی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران (کرج) اجرا گردید. تیمارهای تنش خشکی به عنوان عامل اصلی در سه سطح آبیاری معمول (60 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر)، تنش خفیف خشکی پس از مرحله 4 برگی (90 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر) و تنش شدید خشکی پس از مرحله 4 برگی (120 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر) بودند. سطوح کود نیتروژن در چهار سطح صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و دو ژنوتیپ لوبیا (رقم اختر و لاین d81083) نیز به عنوان عامل فرعی به صورت فاکتوریل در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که برهمکنش تنش خشکی× ژنوتیپ بر صفات محتوای کلروفیل a، کلروفیل کل، پرولین و اختلاف دمای سایه‌انداز گیاهی و هوا (افت دمای سایه‌انداز گیاهی) در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. اثر متقابل تنش خشکی×نیتروژن نیز در سطح احتمال یک درصد بر صفات محتوای کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، پرولین و افت دمای سایه‌انداز گیاهی معنی‌دار بود. تنش خشکی منجر به کاهش صفات شاخص سطح برگ، محتوای نسبی آب برگ، محتوای کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کاروتنوییدها و عملکرد دانه و افزایش افت دمای سایه‌انداز گیاهی و محتوای پرولین برگ گردید. مصرف کود نیتروژن نیز باعث افزایش کلیه صفات یاد شده به جز افت دمای سایه‌انداز گیاهی شد. در دو ژنوتیپ مورد بررسی رقم اختر بیشترین رنگیزه‌های فتوسنتزی، محتوای پرولین برگ، محتوای نسبی آب برگ و افت دمای سایه‌انداز گیاهی را دارا بود، در حالی که بیشترین عملکرد دانه در سطوح تنش خشکی از لاین d81083 به دست آمد. نتایج این آزمایش نشان داد که مصرف نیتروژن باعث افزایش سطح برگ، محتوای نسبی آب برگ، محتوای رنگیزه‌های برگ، میزان پرولین برگ و افت دمای سایه‌انداز گیاهی در شرایط تنش خشکی گردید و باعث افزایش عملکرد دانه لوبیا شد.