اثر تنش خشکی پس از گرده افشانی بر انتقال مجدد کربوهیدرات های محلول از میانگره آخر و ماقبل آخر به دانه های در حال رشد دو رقم گندم نان

این تحقیق به منظور مطالعه اثر تنش خشکی بر توان انتقال مجدد قندهای محلول، و نوع آنها از میانگره های آخر و ماقبل آخر به دانه های در حال رشد در مرحله تقسیم سلولی (مرحله یک، قطع آب از زمان گرده افشانی تا 14 روز بعد) و پرشدن دانه ها (مرحله دو، قطع آب از روز 14 بعد از گرده افشانی تا رسیدگی) به همراه تیمار شاهد (رطوبت خاک در حد ظرفیت مزرعه) در سال 1386 در پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی، انجام شد. در این آزمایش دو رقم گندم مرودشت و زاگرس (به ترتیب حساس و متحمل به تنش خشکی) انتخاب و در گلخانه و به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار کشت شدند. تمامی صفات در پنج مرحله (7، 14، 21، 28 و 35 روز پس از گرده افشانی) اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که میزان و کارایی انتقال مجدد قندهای محلول از میانگره ماقبل آخر در هر دو رقم بیشتر از میانگره آخر بود و از این نظر رقم زاگرس کارایی بیشتری داشت. تنش خشکی میزان انتقال مجدد از میانگره آخر و ماقبل آخر را به ویژه در رقم متحمل زاگرس افزایش داد. در میانگره آخر و ماقبل آخر، بیشترین غلظت گلوکز، فروکتوز و ساکارز در هفت روز بعد از گرده افشانی و فروکتان ها 14 روز بعد از گرده افشانی اندازه گیری شدند. غلظت این قندها در میانگره ماقبل آخر به طور معنی‌داری بیشتر از میانگره آخر بود. تنش رطوبتی بویژه در مرحله اول، غلظت این قندها را در میانگره آخر و میانگره ماقبل آخر به طور معنی داری کاهش داد. فروکتان مهم ترین قند محلول اندازه-گیری شده در میانگره های میانگره آخر و ماقبل آخر هر دو رقم بود. احتمالاً گلوکز، فروکتوز و ساکارز موجود در ساقه در اوایل رشد دانه بیشتر صرف تولید فروکتان ها می شوند. با توجه به نتایج به دست آمده، به نظر می رسد که نشاسته نقش معنی داری در انتقال مجدد به دانه های در حال رشد نداشته و نقش میانگره ماقبل آخر در انتقال مجدد قندهای محلول به دانه های در حال رشد هر دو رقم به طور معنی‌داری بیشتر از میانگره آخر است. احتمالاً یکی از دلایل اصلی در تحمل رقم زاگرس نسبت به تنش خشکی پس از گرده افشانی، بالاتر بودن مقدار ذخیره سازی قندهای محلول در ساقه و کارایی بیشتر انتقال این ترکیبات به دانه های در حال رشد می باشد.