اثر جدایهها و غلظتهای اسپور بر شدت بیماری برق‌زدگی در دو ژنوتیپ نخود زراعی (Cicer arietinum L.)

بیماری برق زدگی مخرب‌ترین بیماری گیاه نخود در مناطق غرب آسیا و شمال آفریقا است. به منظور مطالعه واکنش نخود در برابر بیمارگر عامل برق زدگی، این تحقیق در سال 1386 در مرکز بین المللی تحقیقات کشاورزی در مناطق خشک (ایکاردا) انجام شد. در این بررسی اثر چهار پاتوتیپ بیماری در سه میزان غلظت (103×2، 104×2 و 105×2 اسپور در میلی لیتر) از لحاظ درجه بیماری و درصد آلودگی برگ در دو ژنوتیپ نخود (رقم محلّی بیونیج و لاین icc12004 )، به دو روش سیستماتیک و گنبدک (mini-dome) مورد مطالعه قرار گرفت. این تحقیق به صورت دو آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار به اجرا درآمد. نتایج آزمایش‌ها حاکی از وجود اختلاف معنیدار بین ژنوتیپها، جدایهها و غلظتهای اسپور از لحاظ شدّت بیماری و درصد آلودگی برگ بود و واریانت مربوط به پاتوتیپ iv بیشترین میزان بیماریزایی را در هر دو ژنوتیپ ایجاد کرد. نظر به پایین بودن نسبی ضریب تغییرات در آزمایش دوم، بالاتر بودن دقّت در آزمایش گنبدک مورد تایید قرار گرفت. بین درجه بیماری و درصد آلودگی برگ، همبستگی بالا و معنی داری وجود داشت. با توجه به نمرههای بیماری 4 و 5/3 که برای رقم بیونیج در فشار زادمایه 103?2 اسپور در میلی لیتر به دست آمدند، چنین میتوان استنباط کرد که در این رقم، برخی ژنهای کوچک اثر برای مقاومت به برق زدگی وجود دارند. تفکیک مجموع مربعات غلظت اسپور به اجزای خطّی و درجه دوّم نشان داد که با افزایش غلظت اسپور، شدت بیماری برق زدگی به صورت خطّی و معنی دار بالا می رود. هر دو ژنوتیپ نسبت به پاتوتیپ iv حساس و در برابر سایر جدایهها، icc12004 مقاوم و بیونیج حساس بود. از بین سه غلظت اسپور، غلظت 105?2 اسپور در میلی لیتر بیشترین تمایز را بین دو ژنوتیپ آزمایشی ایجاد کرد.