اثر محلول‌پاشی دودآب گیاهی بر رشد و عملکرد دانه ارقام گندم نان (.triticum aestivum l) در شرایط دیم

تنش خشکی یک عامل محدود کننده مهم برای بهره‌وری کشاورزی در سرتاسر جهان محسوب شده و راهکارهای مختلفی برای کاهش اثر سوء تنش خشکی در گیاهان ارائه شده است. کاریکین حاصل از سوزاندن بقایای گیاهی (دودآب)، به‌عنوان یک شبه فیتوهورمون تنظیم کننده رشد و تمایز گیاه در شرایط تنش خشکی شناخته شده‌است. به‌منظور ارزیابی اثر محلول‌پاشی برگی دودآب بر شاخص‌های رشد، عملکرد و برخی از اجزای عملکرد دانه گندم نان، آزمایش در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی کرمانشاه، در دو سال زراعی 1399-1398 و 1400-1399 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل ارقام گندم نان دیم (آذر2 و ریژاو) و محلول‌‌پاشی دودآب با غلظت یک در هزار (1:1000 حجمی/ حجمی) در 11 سطح شامل عدم محلول‌پاشی (شاهد)، محلول‌پاشی در مراحل برجستگی دوگانه، تشکیل گره دوم، ظهور سنبله، گرده‌افشانی، برجستگی دوگانه + تشکیل گره دوم، برجستگی دوگانه+ ظهور سنبله، برجستگی دوگانه + گرده‌افشانی، تشکیل گره دوم + ظهور سنبله، تشکیل گره دوم + گرده‌افشانی، ظهور سنبله + گرده‌افشانی بودند. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد دانه (2960 کیلوگرم در هکتار)، شاخص سطح برگ (3/96) و شاخص برداشت (36/1درصد) در تیمار محلول‌پاشی در مرحله‌ برجستگی دوگانه+ تشکیل گره دوم به‌دست آمد. بیشترین عملکرد زیستی (8060 کیلوگرم در هکتار) در محلول‌پاشی در مرحله برجستگی دوگانه + ظهور سنبله بود. محلول‌پاشی در مرحله برجستگی دوگانه+ تشکیل گره دوم باعث بهبود عملکرد دانه در ارقام ریژاو و آذر2 (به‌ترتیب 30 و 34 درصد افزایش نسبت به شاهد) شد. نتایج این تحقیق نشان داد که محلول‌پاشی دودآب در مرحله رشد زایشی، فناوری کاربردی مناسبی برای بهبود عملکرد دانه گندم در زراعت دیم می‌باشد.

effect of foliar application of plant-derived smoke-water on growth and grain yield of bread wheat (triticum aestivum l.) cultivars under rainfed conditions

introduction: grain yield of rainfed wheat is very low in iran. therefore, it is necessary to investigate and develop crop management techniques for increasing of wheat yield in rainfed areas in iran. the active compounds in the smoke are butenolide known as karrikin and cyanohydrin. karrikins are small organic chemicals with known bioactive compounds related to the chemical 3-methyl-2h-furo [2,3-c]pyran-2-one. karrikins are produced through pyrolysis of simple carbohydrates such as xylose, glucose or cellulose. there is evidence that karrikin has potential functions in mediating abiotic stress tolerance in plants. this experiment was carried out to study the effect of foliar application of smoke water derived from plant in different growth stages and identify the suitable time for application and its effect on some characteristics and grain yield of bread wheat in rainfed conditions in iran.materials and methods: to evaluate the effect of foliar application of plant derived smoke water on the growth characteristics, grain yield and its components of bread wheat a field experiment was carried out in the research field of the agricultural and natural resources campus, razi university of kermanshah, kermansha, iran in 2019-20 and 2020-21 cropping seasons as factorial arrangement in randomized complete block design with three replications. experimental treatments included; rainfed bread wheat cultivars (azer2 and rijaw) and foliar application of smoke water with concentration of one milliliter per liter equivalent (1:1000 v/v) at eleven levels including no application (control), application in the stages of double ridge, second node detectable, heading, anthesis, double ridge + second node detectable, double ridge + heading, double ridge + anthesis, second node detectable + heading, second node detectable + anthesis and heading + anthesis. plant height, leaf area index, grain yield, biological yield, number of grain.spike-1, 1000 grain weight were measured and recorded.result: the results showed that the highest grain yield (2960 kg.ha-1), leaf area index (3.96), biological yield (8060 kg.ha-1), harvest index (36.1%) in foliar application of smoke water at double rige + second node detcteable stages. foliar application of smoked water at double ridge+second node detectable stages improved grain yield in cv. rijaw and cv. azar2 by 30% and 34%, respectively, compared to control. conclusion: the results of this experiment showed that foliar application of smokewater in the reproductive growth stage was crop management technique to increase grain yield of bread wheat in rainfed growing areas in iran.