اثر بستر نشاکاری بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد ارقام برنج (.oryza sativa l) هیبرید در خوزستان

به منظور ارزیابی ارقام جدید برنج هیبرید در بسترهای نشاکاری، آزمایشی به‌صورت کرت های خرد شده در قالبطرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در دو سال 1400 و 1401 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی شاوور خوزستان اجرا شد.تیمارهای آزمایشی شامل نشاکاری در دو نوع بستر مرطوب و بستر خشک (کرت‌های اصلی) و هفت رقم برنج هیبرید (l66s, f168s, quan2, xinerps, hs–3, shen51s, hui34s) (کرت‌های فرعی) بودند. نتایج تجزیه واریانس مرکب داده‌ها نشان داد که برهمکنش سال در بستر کاشت در رقم بر طول دوره رشد، ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، تعداد پنجه‌ها، درصد باروری خوشه، عملکرد دانه و اجزای عملکرد دانه و زیست توده معنی‌دار بود. بستر کاشت مرطوب از نظر ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، تعداد پنجه‌ها، درصد باروری خوشه، عملکرد و اجزای عملکرد دانه و زیست توده نسبت به بستر خشک برتری داشت. ارقام هیبرید quan2s و hui34sنیز برتر از سایر ارقام بودند. در سال اول در بستر کاشت مرطوب، ارقام quan2s و hui34s به‌ترتیب دارای بیشترین ارتفاع بوته (84/3 و 81 سانتی‌متر)، شاخص سطح برگ (4/38و 4/2)، تعداد دانه در خوشه (189 و 160 عدد) و وزن هزار دانه (24/4و 25/8گرم) بودند، اما در سال دوم تفاوت معنی‌داری با یکدیگر نداشتند. ارقام quan2s و hui34s در بستر کاشت مرطوب دارای بیشترین عملکرد دانه (به ترتیب 5200 و 4675 کیلوگرم در هکتار) و زیست توده (به ترتیب 12380 و 10142 کیلوگرم در هکتار) بودند. براساس نتایج تجزیه خوشه‌ای، هفت رقم برنج هیبرید در سه گروه قرار گرفتند. گروه اول شامل ارقام xinerps، l66s و f168s، گروه دوم شامل ارقام hs–3 و shen51s و گروه سوم شامل ارقام quan2s و hui34s بودند. نتایج این تحقیق نشان داد که اگرچه سازگاری ارقام برنج هیبرید مورد ارزیابی با شرایط اقلیمی محل اجرای آزمایش پایین بود، ولی بیشترین  عملکرد دانه آنها در شرایط نشاکاری در بستر مرطوب بدست آمد.  

effect of transplanting bed on grain yield and yield components of hybrid rice (oryza sativa l.) cultivars in khuzestan, iran

introduction: one of the important goals of rice breeding programs is to develop new high yielding cultivars with high quality properties as well as desirable agronomic traits. introducing of such cultivars and adoption them by farmers will lead to increased production. this experiment evaluated new hybrid rice cultivars under different transplanting bed methods in the khuzestan climate conditions in iran.materials and methods: the experiment was carried out as split plot arrangements in randomized complete block design with three replications in 2020-2021 and 2021-2022 growing seasons at the shaawor agricultural research station, ahvaz, iran. the main plots were wet and dry transplanting bed methods, and the sub-plots consisted of seven hybrid rice cultivars (l66s, f168s, quan2, xinerps, hs–3, shen51s and hui34s). spad value, leaf area index (lai), number of tillers, growth duration, panicle fertility, plant height, grain yield and yield components and biological yield were measured.results: the results indicated that the spad value, leaf area index, number of tillers, growth duration, panicle fertility, plant height, grain yield and yield components and biological yield were significantly affected by the interaction effect of year × transplanting bed × cultivar. spad value, lai, number of tillers, growth duration, panicle fertility, plant height, yield components and grain yield and biological yield were higher in wet bed transplanting method. also, quan2s and hui34s hybrid cultivars were superior than the remaining five hybrids. in 2021, the tallest plant height (84.3 and 81 cm) and lai (4.3 and 4.2), the greatest number of grains per panicle (189 and 160), and the weight of 1000 grain weight (24.4 and 25.8 g) were observed in quan2s and hui34s cultivars, respectively, in wet bed transplanting method. however, in 2022, most of the studied hybrid rice cultivars did not show significant differences. the highest grain yield (5200 and 4675 kg.ha-1) and biological yield (12380 and 10143 kg.ha-1) were obtained from quan2s and hui34s hybrid rice cultivars, respectively, in the 2021 and wet bed transplanting. the results of cluster analysis showed that seven hybrid rice cultivars were separated into three different groups. the first group comprised xinerps, l66s, and f168s, the second group included hs-3 and shen 51s and third group comprised quan2s and hui34s hybrid rice cultivars. conclusion: the results of this experiment showed that while the hybrid rice cultivars did not perform successful and are of low adaptability in khuzestan environmental conditions. the results also indicated that wet bed transplanting method is suitable for khuzestan environmental conditions and led to higher grain yield of rice hybrid cultivars.