اثر زمان برداشت بر صفات مورفولوژیک و عملکرد لاین‌های امیدبخش سورگوم دومنظوره (sorghum bicolor l. moench)

به منظور ارزیابی پتانسیل تولید لاین های امیدبخش سورگوم دومنظوره (دانه ای-علوفه ای) در زمان های مختلف برداشت، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شش مکان (کرج، مشهد، اصفهان، بیرجند، شیراز و گرگان) طی دو سال زراعی 1396 و 1397 اجرا شد. در این آزمایش صفات مورفولوژیک و عملکرد هفت ژنوتیپ سورگوم (kdfgs4، kdfgs6، kdfgs9، kdfgs10، kdfgs16، mdfgs1 و mdfgs2) در چهار مرحله برداشت (شیری، خمیری نرم، خمیری سخت و رسیدگی فیزیولوژیک دانه) مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که حداقل عملکرد علوفه سیلویی و حداکثر عملکرد ماده خشک در کلیه ژنوتیپ های سورگوم در مرحله رسیدگی فیزیولوژیک بدست آمد. بیشترین عملکرد ماده خشک و دانه (به ترتیب 34.32 و 7.39 تن در هکتار) به ترتیب در شیراز و اصفهان ثبت شده و در بیرجند و گرگان به ترتیب حداقل علوفه و دانه تولید شدند. بیشترین و کمترین عملکرد دانه (6.67 و 5.04 تن در هکتار) به ترتیب در لاین های kdfgs6 و kdfgs16 ثبت شد. بیشترین عملکرد علوفه سیلویی و ماده خشک، بیشترین ارتفاع بوته و کمترین طول خوشه در لاین mdfgs1 مشاهده شد. براساس درصد ماده خشک مناسب برای تولید علوفه سیلویی، مرحله خمیری نرم بهترین زمان برای برداشت علوفه سورگوم شناخته شد. بالاترین پایداری عملکرد دانه در لاین های mdfgs2، kdfgs6 و kdfgs10 و بیشترین پایداری عملکرد علوفه در لاین های kdfgs9، kdfgs6 و mdfgs1 مشاهده شد. براساس نتایج این تحقیق با در نظر گرفتن عملکرد و پایداری عملکرد، لاین kdfgs6 به عنوان برترین ژنوتیپ دومنظوره (دانه ای- علوفه ای) سورگوم شناخته شد و لاین mdfgs1 برای تولید علوفه مناسب تر بود.

effect of harvest time on morphological traits and yield of dual-purpose sorghum (sorghum bicolor l. moench) promising lines

to assess the productivity potential of dual-purpose (grain-forage) sorghum promising lines at different harvesting times, a field experiment was carried-out using randomized complete block design with three replications in six locations (karaj, mashhad, isfahan, birjand, shiraz, and gorgan) iran, during 2017 and 2018 growing seasons. morphological traits and yield of seven dual purpose sorghum promising lines (kdfgs4, kdfgs6, kdfgs9, kdfgs10, kdfgs16, mdfgs1, and mdfgs2) were evaluated at four harvest stages (milk, soft dough, hard dough, and physiological maturity). the results showed that the lowest silage forage yield and the highest dry forage yield in all sorghum promising lines were obtained at the physiological maturity stage. the highest dry forage (34.32 ton.ha-1) and grain yield (7.39 ton.ha-1) were recorded in shiraz and isfahan. the lowest forage and grain yield were produced in birjand and gorgan, respectively. the highest (6.67 ton.ha-1) and lowest (5.04 ton.ha-1) grain yield (obtained from kdfgs6 and kdfgs16 lines, respectively. the highest silage forage yied and dry forage yield, the tallest plant height, and the shortest panicle length belonged mdfgs1 line. considering the suitable dry matter content for silage forage production, the soft dough stage was identified as appropriate stage to harvest sorghum forage. the highest grain yield stability belonged to mdfgs2, kdfgs6, and kdfgs10 lines, repectively. while, the highest forage yield stability belonged to kdfgs9, kdfgs6, and mdfgs1 lines, respectively. based on the results of this study and considering the yield and yield stability, kdfgs6 line was identified as the superior dual-purpose (grain-forage) sorghum genotype, and mdfgs1 promising line was more suitable for forage production.