اثر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد ارقام کانولا (.brassica napus l) در شرایط شمال خوزستان

تعیین تاریخ کاشت مناسب گیاهان زراعی نقش مهمی در مدیریت زراعی مناسب و دست یابی به عملکرد مطلوب آن ها دارد. به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت بر عملکرد ارقام کانولا، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده نواری در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو سال زراعی (98-1396) در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفی آباد دزفول اجرا شد. عامل عمودی شامل تاریخ کاشت در شش سطح (اول مهر، 15 مهر، 30 مهر، 15 آبان، 30 آبان و 15 آذر) و عامل افقی شامل هفت رقم کانولا (آگامکس، هایولا4815، هایولا50، هایولا401، صفی6، زابل9 و زابل13) بودند. نتایج نشان داد که دمای بالای ناشی از تاخیر در کاشت در طول دوره خورجین دهی و پر شدن دانه باعث کاهش تعداد خورجین در بوته وعملکرد دانه ارقام کانولا گردید. مقایسه میانگین ها در سال اول نشان داد که حداکثر تعداد خورجین در بوته (513) به رقم زابل13 و تاریخ کاشت اول مهر اختصاص داشت. حداقل تعداد خورجین در بوته (88) نیز متعلق به همین رقم و تاریخ کاشت 15 آذر بود. در سال دوم آزمایش بیشترین تعداد خورجین در بوته (713) در تاریخ کاشت 30 مهر متعلق به رقم صفی6 بود. کمترین تعداد خورجین در بوته (126) نیز در تاریخ کاشت 15 آذر و رقم هایولا401 ثبت شد. بیشترین عملکرد دانه (3244 کیلوگرم در هکتار) در سال اول به تاریخ کاشت 30 مهر و رقم آگامکس اختصاص یافت. در سال دوم آزمایش نیز رقم هایولا50 در تاریخ کاشت 15 مهر بیشترین عملکرد دانه (2888 کیلوگرم در هکتار) را داشت. با توجه به اینکه رقم هایولا50 در تجزیه پایداری عملکرد دانه، کمترین میانگین رتبه را داشت، بعنوان رقم برتر با بالاترین عملکرد دانه در تمام تاریخ های کاشت (به استثنای 30 مهر)، شناخته شد و پس از آن به ترتیب رقم های آگامکس و زابل9 قرار گرفتند. با توجه به اینکه رقم هایولا50 کمترین انحراف معیار را از نظر عملکرد دانه داشت، بعنوان پایدارترین رقم شناخته شد. براساس نتایج این آزمایش، اوایل مهر ماه تا اواسط آبان به عنوان تاریخ کاشت مناسب کانولا برای شمال استان خوزستان قابل توصیه است.

effect of sowing date on seed yield and yield components of canola (brassica napus l.) cultivars in north khuzestan conditions

determination of optimum sowing date plays an important role in crop management and achieving the higher yield. to study the effectof sowing date on seed yield of canola cultivars, a filed experiment was carried out as strip split plot block arrangement in randomized completed block design with three replications in 2017-18 and 2018-19 cropping seasons at safiabad agricultural and natural resources research and education center of dezful, iran. vertical factors consisted of six levels of sowing date (23rd september, 07th october, 22nd october, 06th november, 21st november and 06th december), and horizontal factors were seven canola cultivars (agamx, hyola4815, hyola50, hyola401, safi6, zabol9 and zabol13). results showed that high temperature, due to the delay in sowing date, during the silique stage and grain filling period led to a reduction in the number of silique per plant and seed yield. in 2017-18, mean comparison of sowing date × cultivar interaction effect revealed that the highest number of siliques per plant (513.5 silique.plant-1) belonged to zabol-13 in 23rd september sowing date , and the lowest (88.5 silique.plant -1) to zabol13 in sowing date 06th december. in 2018-19, the highest number of siliques per plant (713.67 silique.plant-1) was counted in 22nd october sowing date and safi6, and the lowest (126.24 silique.plant-1) belonged to hyola401 in 06th december sowing date. the highest seed yield (3244 kg.ha-1) belonged to agamax in 22nd october sowing date in2017-18 cropping season. hyola50 had the highest seed yield (2888 kg.ha-1) in 7th october sowing date in 2018-19 cropping season. seed yield stability anlysis showed that hyola50 had the lowest mean rank and identified with thehighest seed yield and yield stability in all sowing dates (except .22nd october) followed by agamax and zabol9, respectively. in conclusion, 23rd september - 06th november can be recommended as optimum sowing date window for canola production in the north khuzestan conditions in iran.