ارزیابی برهمکنش ژنوتیپ و محیط با استفاده از شاخص‌های waasb و waasby در آزمایش چندمحیطی مقایسه عملکرد ژنوتیپ‌های عدس (.lens culinaris l) دیم

ادغام دو روش ارزیابی پایداری بهترین پیش بینی های نااُریب خطی(blup) و اثرات اصلی جمع پذیر و برهمکنش هایضرب پذیر (ammi) در آزمایش های ناحیه ای بر پایه شاخص پایداری میانگین وزنی نمرات مطلق (waasb)، به ارزیابی بهتر ژنوتیپ های گیاهی و دستیابی به نتایج دقیق تر کمک می کند. در پژوهش حاضر پایداری تعداد 14 لاین پیشرفته عدس، در قالب آزمایش چند محیطی در چهار منطقه گچساران، خرم آباد، مغان و ایلام طی دو سال زراعی 98-1397 و 99-1398 در قالب طرح آزمایشی بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. تجزیه های آماری ویژه آزمایش های چند محیطی انجام شد. با توجه به معنی دار بودن برهمکنش ژنوتیپ و محیط برپایه نتیجه آزمون درست نمایی نسبی (lrt)، امکان تجزیه داده ها به روش blup وجود داشت. بر این اساس بالاترین عملکرد دانه پیش بینی شده با روشblup مربوط به ژنوتیپ 9 و پس از آن ژنوتیپ های 11 ، 10 و 5 بودند که عملکرد دانه پیش بینی شده بیشتر از میانگین کل داشتند. به منظور فراهم کردن امکان گزینش همزمان براساس عملکرد و پایداری، با تلفیق دو شاخص عملکرد (y) و پایداری (waasb)، شاخص waasby بدست آمد. با در نظر گرفتن سهم 50 درصد برای هر یک از دو جزء عملکرد و پایداری، هشت ژنوتیپ دارای waasby بالاتر از میانگین بودند. مقدار waasby بویژه در مورد ژنوتیپ 9 به طور قابل توجهی بالاتر از سایر ژنوتیپ ها بود و بر این اساس به عنوان بهترین ژنوتیپ شناسایی شد. پس از آن ژنوتیپ 10 و سپس ژنوتیپ های 1، 2، 12، 14، 7 و 13 قرار داشتند. هر دو رقم شاهد گچساران و سپهر (ژنوتیپ های 15 و 16)، waasby کمتر از میانگین داشتند. در مجموع، ژنوتیپ های 9، 10، 1 با در نظر گرفتن شاخص waasby به عنوان ژنوتیپ های واجد هر دو ویژگی عملکرد بالاتر از میانگین و ارقام شاهد و همچنین دارا بودن پایداری بالا، شناسایی شدند که می توان آنها را جهت معرفی به عنوان ارقام جدید در نظر گرفت.

evaluation of genotype × environment interaction using waasb and waasby indices in multi-environment yield trials of rainfed lentil (lens culinaris l.) genotypes

combinining features of the best linear unbiased predictions (blup) and additive main effects and multiplicative interaction (ammi) through “weighted average of absolutescores of best linear unbiased predictions” (waasb) index in multi-environment experiments may lead to more percise evaluation of genotypes and assessment of genotype × environment interaction. in the present study, the seed yield stability of 14 advanced lentil lines was evaluated in a multi-environment trials in four locations including; gachsaran, khorramabad, moghan and ilam, iran in 2018-2019 and 2019-2020 cropping seasons. the experimental design was s randomized complete block design with three replications. statistical analyzes were performed using multi-environment trials analysis. considering the significant g×e interaction based on the results of the relative likelihood test (lrt), it was possible to perform blup analysis on the data. the highest predicted seed yield by blup method belonged to genotype no. 9 followed by genotypes no. 11, 10, 5, which had higher than average predicted seed yield. to enable simultaneous selection based on both seed yield and yield stability, by combining seed yield (y) and waasb, a new index “waasby” was created. considering 50% contribution of each of the two components of seed yield and yield stability, eight genotypes showed above average waasby. genoype no. 9 had considerably higher waasby when compared with other genotypes and was identified as the best genotype followed by genotypes no. 10, 1, 2, 12, 14, 7 and 13 were ranked respectively. both control cultivars (genotypes 15 and 16) had lower than average waasby. in conclusion, considering waasby index, genotypes 9, 10, 1 were identified as genotypes with highe seed yield and yield stability, and can be considered for being released as new lentil cultivars.