ارزیابی و گروه‌بندی ژنوتیپ‌های برنج (.oryza sativa l) آسیای مرکزی و غربی با استفاده از صفات زراعی و عملکرد دانه

به منظور ارزیابی تنوع صفات مهم زراعی و گروه بندی ژنوتیپ های برنج، این آزمایش با 49 ژنوتیپ برنج از کشورهای جمهوری آذربایجان، قزافستان، افغانستان، ترکیه، قرقیزستان، عراق و ازبکستان همراه با هفت ژنوتیپ از ایران در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال های 1398 و 1399 در مزرعه آزمایشی موسسه تحقیقات برنج کشور رشت اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر ژنوتیپ برای کلیه صفات مورد ارزیابی معنی دار بوده و برهمکنش سال و ژنوتیپ برای هیچ یک از صفات معنی دار نبود. نتایج مقایسه میانگین ها نشان داد که رقم marjan (قزاقستان) با 100 روز تا رسیدگی (از بذرپاشی)، زودرس ترین رقم در بین ژنوتیپ های مورد بررسی بود. کمترین ارتفاع بوته با 3/79 سانتی متر متعلق به رقم qazniir7 (قزاقستان) و بیشترین ارتفاع بوته با 8/149 سانتی متر متعلق به رقم avanqard (آذربایجان) بود. کمترین عملکرد دانه با 2200 کیلوگرم در هکتار مربوط به رقم bt7 (عراق) و بیشترین عملکرد دانه با 7400 کیلوگرم در هکتار مربوط به رقم mishkab2 (عراق) بود. نتایج تجزیه همبستگی بین صفات نشان داد که بین عملکرد دانه و طول برگ پرچم در ژنوتیپ های برنج همبستگی منفی وجود داشت. بر اساس نتایج تجزیه خوشه ای، ژنوتیپ های برنج در هفت گروه مجزا قرار گرفتند. با توجه به وجود تنوع بالا در ژنوتیپ های برنج مورد ارزیابی، به نظر می رسد که این ژنوتیپ ها امکان بهره برداری برای بهبود عملکرد ارقام ایرانی را دارا هستند.

Evaluation and grouping of rice (Oryza sativa L.) genotypes of Central and West Asia using agronomic traits and grain yield

Rice is the staple food of half of the world’s population and one of the most important crops in Central and West Asia. To assess variation in some important agronomic traits and grouping of rice genotypes, this study was performed and 49 genotypes from Azerbaijan, Kazakhstan, Afghanistan, Turkey, Kyrgyzstan, Iraq, and Uzbekistan along with 7 genotypes from Iran were evaluated using randomized complete block design with three replications in 2019 and 2020 cropping season in experimental field of Rice Research Institute of Iran, in Rasht, Iran. Analysis of variance showed genotypes were significantly different for all studied traits. Genotype × year interaction effect was not significant for any of the studied traits. The lowest grain yield (2.2 t.ha1) belonged to BT7 cultivar (Iraq) and the highest grain yield (7.4 t ha1) belonged to Mishkab2 (Iraq). The shortest plant height (79.3 cm) belonged to QazNIIR7 (Kazakhstan) and the highest plant height (149.8 cm) recorded for Avanqard (Azerbaijan). Marjan cultivar (Kazakhstan) was the earliest maturity among the studied rice genotypes with 100 days to physiological maturity (after seeding). Correlation studybetween traits indicated negative correlation between grain yield and flag leaf length. Cluster analysis grouped the studied genotypes into seven distinct groups. In general, the existence of high diversity for agronomic traits and grain yield in the studied genotypes showed that this set of germplasm has the potential for to be used in the national rice breeding programs to improve Iranian rice cultivars.