برهمکنش ژنوتیپ در محیط بر عملکرد دانه لاین‌های امیدبخش گندم نان (.triticum aestivum l) در مناطق معتدل ایران

این تحقیق با هدف ارزیابی برهمکنش ژنوتیپ در محیط بر عملکرد دانه 20 ژنوتیپ گندم نان و تعیین سازگاری و پایداری عملکرد ژنوتیپ‌های مورد بررسی در هشت ایستگاه تحقیقاتی اقلیم معتدل کشور در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار به مدت دو سال زراعی (1396- 1394) انجام شد. ارزیابی سازگاری و پایداری عملکرد ژنوتیپ‌ها با استفاده از معیارهای پایداری ناپارامتری رتبه‌بندی و پارامتری روش‌های تک متغیره و چند متغیره (ggeبای‌پلات) انجام شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس مرکب، برهمکنش سال در مکان و ژنوتیپ در سال در مکان برای عملکرد دانه ژنوتیپ‌های گندم معنی‌دار بودند. مقایسه میانگین‌ها نشان داد که لاین‌های g16 ،g12 ،g10 و g15 از بالاترین عملکرد دانه برخوردار بودند. تجزیه ناپارامتری رتبه نشان داد که ژنوتیپ‌های g4، g12، g14، g15 و g16 با کمترین میزان رتبه و انحراف معیار رتبه، پایدار ترین ژنوتیپ‌ها بودند. بر اساس تجزیه ggeبای‌پلات، محیط‌های مورد آزمایش به سه گروه که امکان سازگاری خصوصی برای ژنوتیپ‌های گندم را داشتند، گروه بندی شدند. با استفاده از نمودار ggeبای‌پلات مشخص شد که ژنوتیپ‌های g2، g3، g13، g14، g18، g4 و g1 دارای عملکرد دانه پایدارتری نسبت به سایر ژنوتیپ‌ها بودند. براساس آماره‌های پایداری ناپارامتری و نمودار ggeبای‌پلات، ژنوتیپ g14 پایدارترین ژنوتیپ بود. بر اساس نتایج این تحقیق، ژنوتیپ‌های g14: kauz/lucom//pvn/star/3/yaco/2*parus/4/pishtaz (امین)، g15: frncln/rolf07 (فرین) و g16: muu/kbird که دارای پتانسیل عملکرد بالا و پایداری عملکرد قابل ملاحظه‌ای بودند، برای نامگذاری انتخاب شدند.

Genotype × environment interaction on grain yield of bread wheat (Triticum aestivum L.) promising lines temperate regions of Iran

This study was conducted with the objective of analyzing genotype × environment (GE) interaction on grain yield of 20 bread wheat promising lines. The experiment carried out using randomized complete blocks design with three replications in eight experimental stations in temperate regions of Iran in two cropping seasons (20152017). To assess the yield stability and adaptability of genotypes nonparametric ranking statistic and some univariate stability statistics as well as GGE biplot method were used. Combined analysis of variance revealed that genotype × year × location and year × location interaction effects on grain yield were significant. Mean comparison showed that promising lines; G16, G12, G10 and G15 had the highest grain yield, respectively. Nonparametric ranking analysis showed that genotypes; G4, G12, G14, G15 and G16 with the lowest ranks and standard deviation of ranks had the highest yield stability. The GGE biplot analysis differentiated environments into three subenvironmental groups with topyielding genotypes. Using GGE biplot showed that genotypes; G2, G3, G13, G14, G18, G4 and G1 had higher grain yield stability, respectively. Based on nonparametric ranking statistic and GGE biplot, genotype G14 was identified as genotype with highest yield stability. According to the results of this tsudy genotypes G14: KAUZ/LUCOM//PVN/STAR/3/Yaco/2*Parus/4/Pishtaz (Amin), G15: FRNCLN/ROLF07 (Farin), and G16: MUU/KBIRD had high grain yield potential and stability performance and have been recommended for release as new cultivars for the temperate agroclimatic zone of Iran.