ارزیابی سازگاری ژنوتیپ‌های کلزا(.brassica napus l) با استفاده از روش‌های آماری ناپارامتری

برهمکنش ژنوتیپ در محیط همواره یکی از چالش های اساسی در مطالعات به نژادی گیاهی بوده است. در تحقیق حاضر برهمکنش ژنوتیپ در محیط مربوط به 13 ژنوتیپ زمستانه کلزا در منطقه سرد و معتدل سرد کشور در اصفهان، همدان، کرج،کرمانشاه، خوی و زرقان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی (1396-1394) کشت و با استفاده از روش های آماری ناپارامتری مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای تایید اثر اصلی ژنوتیپ و محیط و همچنین برهمکنش ژنوتیپ در محیط از چهار روش هیلدبراند، بریدنکامپ، کوبینگر و دی کرون/وان درلان استفاده شد. پس از آن، جهت ارزیابی سازگاری ارقام از روش های نصار و هان و تنارازو وهمچنین شاخص برتری فاکس و مجموع رتبه های کنگ استفاده شد. تعیین معنی داری اثر اصلی و برهمکنش آنها نشان داد که همه این آثار، بجز برهمکنش در روش کوبینگر، معنی دار بود. با استفاده از پلات حاصل از روش اول نصار و هان و تنارارزو مشخص شد که ژنوتیپ bal921 با عملکرد دانه 4078.6 کیلوگرم در هکتار، نسبت به سایر ارقام و ژنوتیپ های آزمایشی برتری داشت. مناسب ترین ژنوتیپ ها از نظر میزان و پایداری عملکرد که با روش فاکس و مجموع رتبه ها تعیین شدند، ارقام نفیس و نیما، به ترتیب دارای عملکرد دانه 4336 و 3902.4 کیلوگرم در هکتار بودند. با در نظر گرفتن این موضوع که در شناسایی ژنوتیپ (های) برتر، روشی قابل اعتمادتر است که در آن عملکرد بالا را توام با پایداری عملکرد در نظر گرفته شود، در این تحقیق روش مجموع رتبه و شاخص برتری فاکس به دلیل دارا بودن این ویژگی نسبت به سایر روش های ناپارامتری مورد استفاده کارآمدتر بوده و ژنوتیپ های کلزای انتخابی بعنوان مناسب ترین ژنوتیپ ها شناخته شدند.

Assessment of the adaptation of oilseed rape (Brassica napus L.) genotypes using nonparametric statistical methods

One of the most important challenges for plant breeding has always been genotype × environment interaction. In present study, genotype × environment interaction was invesitigated for 13 winter oilseed rape genotypes in six cold and temperate cold locations in Iran using non parametric statistical methods during 20142017 growing seasons. Four methods; Hildebrand, Bredenkamp, Kubinger, and De Kroon/van der Laan to verify the main effect of genotype and environment as well as gennotype ×environment interaction effect. Also, Nassar and Huhn, and Thennarasu as well as Foxchr('39')s superiority index and summation rank of Kang methods were used for assessment of dadaptability of ghenotypes. Determination of significant main and interaction effect revealed that all effects were significance with the exception of interaction effect in Kubinger method. By using plot from the first method of Nassar and Huhn and Thennarasu, genotype BAL921 with mean seed yield of 4078.6 kg.ha1 was superior to the other genotypes. Fox and sum of ranks of Kang methods identified cv. Nafis and cv. Nima with mean of 4336 and 3902.4 kg.ha1 seed yield as adapted cultivars. Identification of superior genotype(s) is more reliable by method that considers high yield and yield stability of genotype(s). In this study, Fox and sum of ranks of Kang methods was more efficient than other nonparametric statistical methods used due to having the features, therefore the genotypes selected using these methods were identified as the most suitable genotypes.