اثر زمان کاشت بر عملکرد دانه و اجزای عملکرد ژنوتیپ‌های جو دیم (hordeum vulgare l.) در شرایط اقلیمی مشهد

به منظور ارزیابی عملکرد دانه ژنوتیپ های جو دیم در زمان های کاشت و تعیین ارقام مناسب برای جبران کاهش عملکرد ناشی از تاخیر در کاشت، این آزمایش طی دو سال زراعی 1395-1394 و 1396-1395 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی طرق مشهد اجرا شد. در این آزمایش دو زمان کاشت پاییزه و انتظاری و نه رقم و سه لاین امیدبخش جو به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مورد مقایسه قرار گرفتند. زمان های کاشت کرت های اصلی و ژنوتیپ های جو کرت های فرعی را تشکیل دادند. ژنوتیپ های جو شامل سهند، آبیدر، انصار، نادر، yea168، سرارود1، خرم، ایذه، ماهور بودند. نتایج نشان داد که از نظر صفات گیاهی و عملکرد دانه تفاوت معنی داری بین ژنوتیپ های مورد بررسی وجود داشت. در زمان کاشت پاییزه، اغلب ژنوتیپ های مورد ارزیابی مرحله گرده افشانی را در دامنه مطلوب دمایی سپری کرده و با تاخیر در کاشت (کشت انتظاری)، گرده افشانی اغلب ژنوتیپ ها خارج از این دامنه و با شرایط تنش گرما مصادف شد. ارقام ماهور و خرم به ترتیب با میانگین 2291 و 2119 کیلوگرم در هکتار بیشترین و ارقام آبیدر، انصار و سرارود1 به ترتیب با میانگین 1518، 1619 و 1625 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد دانه را داشتند. بر اساس نتایج بدست آمده ارقام ماهور و خرم برای کشت در منطقه مورد مطالعه و سایر مناطق مشابه مناسب بوده و در شرایط با احتمال یخبندان زمستانه و بروز خسارت سرما، ارقامی نظیر نادر و سهند مناسب تر خواهند بود. برای زمان کاشت دیرهنگام (کشت انتظاری) فقط ارقام بهاره ماهور و خرم به علت سازگاری بهتر به شرایط محیطی و عملکرد دانه بالا مناسب تر شناخته شدند.

Effect of planting time on grain yield and yield components of rainfed barley (Hordeum vulgare L.) genotypes under climatic conditions of Mashhad, Iran

To evaluate grain yield of barley cultivars in different planting times and identifying genotypes suitable fro delayed planting under rainfed conditions, this study was carried out in 20152016 and 20162017 cropping cycle in Torogh research station in Mashhad, Iran. Two planting × autumn and dormant seeding and 12 barley genotypes were compared as split plot arrangements in randomized complete block design with three replications. Two planting times were assigned to main plots and 12 barley genotypes were randomized in subplots. Barley cultivars included; Sahand, Abidar, Ansar, Nader, Yea168, Sararoud1, Mahoor, Khorram and Eizeh. Phonological development and grain yield and yield components were measured and recorded. The results showed that there were significant differences among cultivars. At the autumn planting, anthesis occurred under optimum range of temperature. However, in delayed planting, anthesis occurred under temperature stress conditions in most cultivars. Mahoor and Khorram cultivars with mean of 2291 and 2119 kg.ha1, respectively had the highes grain yield, and Abidar, Ansar and Sararoud1 with mean of 1518, 1619 and 1625 kg.ha1, respectively, had the least grain yield. Based on the results of this experiment, Mahour and Khorram cultivars are suitable for cultivation in Mashhahd region and other similar areas. However, if there is high risk of winter frost damage (based on longterm meteorological information), Nader and Sahand scultivars can be grown. For dormant seeding only spring cultivars such as Mahoor and Khorram due to higher grain yield and yield adaptability are most suitable.