اثر نسبت‌های افزایشی و جایگزینی در کشت مخلوط سورگوم علوفه‌ای (sorghum bicolor l. moench) و شبدر برسیم (.trifolium alexandrinum l) بر تولید علوفه

به منظور ارزیابی تولید علوفه و نسبت برابری زمین در تیمارهای کشت مخلوط افزایشی و جایگزینی دو گیاه سورگوم علوفه ای و شبدر برسیم، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با هشت تیمار و سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج طی سال های زراعی 1395 و 1396 اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل هشت نسبت کشت مخلوط 75 درصد سورگوم + 25 درصد شبدر، 50 درصد سورگوم + 50 درصد شبدر و 25 درصد سورگوم + 75 درصد شبدر (به صورت جایگزینی)؛ 100 درصد سورگوم + 50 درصد شبدر، 50 درصد سورگوم + 100 درصد شبدر و 100 درصد سورگوم + 100 درصد شبدر (به صورت افزایشی) و کشت خالص سورگوم و کشت خالص شبدر برسیم بودند. در این تحقیق عملکرد علوفه خشک سورگوم و شبدر، عملکرد معادل سورگوم و شبدر، محتوای پروتئین خام، قابلیت هضم ماده خشک، عملکرد پروتئین خام، عملکرد ماده خشک قابل هضم و نسبت برابری زمین برای تولید علوفه خشک و پروتئین مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بیشترین عملکرد معادل سورگوم، عملکرد معادل شبدر، پروتئین خام و ماده خشک قابل هضم (به ترتیب 37598، 17915، 3163 و 17754 کیلوگرم در هکتار) از تیمار 100 درصد شبدر + 100 درصد سورگوم به دست آمد. کشت مخلوط 100 درصد سورگوم + 50 درصد شبدر نیز با تولید 16455 کیلوگرم ماده خشک قابل هضم در هکتار در گروه برتر قرار گرفت. بالاترین نسبت برابری زمین برای تولید علوفه خشک و پروتئین (به ترتیب 1.61 و 1.71) در کشت مخلوط افزایشی 100 درصد شبدر + 100 درصد سورگوم به دست آمد. تیمارهای افزایشی 100 درصد شبدر + 50 درصد سورگوم و 50 درصد شبدر+100 درصد سورگوم نیز نسبت های برابری زمین بالایی داشته و در گروه برتر قرار گرفتند. بر اساس نتایج این آزمایش، کشت مخلوط افزایشی 100 درصد شبدر + 100 درصد سورگوم به عنوان تیمار برتر شناخته شده و جهت توسعه کشاورزی پایدار در تولید این دو گیاه علوفه ای مناسب تر است.

Effect of additive and replacement intercropping ratios of forage sorghum (Sorghum bicolor L. Moench) and berseem clover (Trifolium alexandrinum L.) on forage production

To evaluate forage production and land equivalent ratio (LER) in additive and replacement intercropping systems of forage sorghum and berseem clover, a field experiment was conducted using randomized complete block design with eight treatments and three replications at the research field station of Seed and Plant Improvement Institute, Karaj, Iran, in 201617 and 201718 growing seasons. The experimental treatments consisted of eight intercropping ratios: 75% sorghum + 25% clover (S75C25), 50% sorghum + 50% clover (S50C50), 25% sorghum + 75% clover (S25C75), as replacement intercropping systems and100% sorghum + 50% clover (S100C50), 50% sorghum + 100% clover (S50C100), 100% sorghum + 100% clover (S100C100), as additive intercropping systems, as well as sorghum monoculture (S100C0) and clover monoculture (S0C100). In this experiment, dry forage yield of sorghum and clover, equivalent yield of sorghum and clover, crude protein content, dry matter digestibility, crude protein yield, digestible dry matter yield and LER for dry forage and protein production were evaluated. The results showed that the highest equivalent yield of sorghum, equivalent yield of clover, crude protein, and digestible dry matter yield were obtained from S100C100 treatment with 37598, 17915, 3163, and 17754 kg.ha1, respectively. S100C50 also ranked in the superior group with 16455 kg.ha1 of digestible dry matter. The highest land equivalent ratios for dry forage and protein production (1.61 and 1.71, respectively) were calculated for S100C100. S100C50 and S50C100. According to the results of this study, additive intercropping of 100% sorghum + 100% clover can be recommended as the superior intercropping system to meet sustainable agricultural goals in production of these two forage crops.