اثر بیماری زنگ زرد بر ویژگی‌های زراعی و فیزیولوژیکی ارقام بینابین و زمستانه گندم نان (.triticum aestivum l)

به منظور ارزیابی اثر بیماری زنگ زرد بر برخی از ویژگی های زراعی و فیزیولوژیک ارقام گندم نان، دو آزمایش مجزای مزرعه ای در سال های زراعی 93-1392 و 94-1393 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی میاندوآب در استان آذربایجان غربی در قالب فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل دو محیط؛ بدون سمپاسی و سم پاشی علیه زنگ زرد با قارچ کش پروپیکونازول (تیلت) و شش رقم گندم نان زمستانه و بینابین (زرین، الوند، اروم، پیشگام، زارع و میهن) بودند. شرایط محیطی باعث شد که بیماری زنگ زرد در هر دو سال آزمایش بصورت طبیعی استقرار پیدا کند. نتایج نشان داد که ارقام گندم زرین و الوند بترتیب با 63 و 57 درصد در محیط بدون سم پاشی، بیشترین آلودگی به بیماری زنگ زرد را داشتند، ولی ارقام پیشگام، اروم، زارع و میهن به این بیماری مقاوم تر بودند. زنگ زرد باعث کاهش طول دوره پرشدن دانه ارقام حساس زرین و الوند به مدت 10 روز شد. در ارقام حساس به زنگ زرد کاهش محتوای کلروفیل برگ در محیط بدون سم پاشی از مرحله شیری تا خمیری سخت دانه، شیب بیشتری داشت، ولی در محیط با سم پاشی، تغییرات محتوای کلروفیل برگ در مراحل پر شدن دانه با شیب کمتری همراه بود. در محیط بدون سم پاسی، دو رقم زرین و الوند، با 30 درصد، بیشترین سهم انتقال مجدد را داشتند و کاهش وزن هزار دانه ارقام حساس تا 26 درصد بود. با وجود افزایش 29 درصد عملکرد دانه ارقام حساس به زنگ زرد در محیط با سم پاشی، بیشترین عملکرد دانه در ارقام مقاوم پیشگام و میهن بدست آمد (به ترتیب 7877 و 7593 کیلوگرم در هکتار). بر اساس نتایج این آزمایش مناسب ترین روش کنترل بیماری زنگ زرد در زراعت گندم نان، مدیریت تلفیقی با استفاده از ارقام مقاوم و نیمه مقاوم و استفاده از قارچ کش های مناسب است تا علاوه کاهش مصرف سموم شیمیایی، کاهش آلودگی های زیست محیطی و کاهش هزینه های تولید نیز عاید شود.

Effect of yellow rust disease on agronomic and physiological characteristics of winter and facultative bread wheat (Triticum aestivum L.) cultivars

To investigate the effect of yellow rust disease on some agronomic and physiological characteristics of bread wheat cultivars, two field experiments were conducted in Agricultural Research Station of Miandoab in West Azerbaijan, Iran, in 20132014 and 20142015 cropping seasons. Experimental treatments were arranged as factorial in randomized complete block design with three replications. Treatments included; nonsprayed and sprayed of Tilt fungicide with six winter and facultative bread wheat cultivars (Zarrin, Alvand, Pishgam, Oroum, Zareh and Mihan). Environmental conditions was inductive and yellow rust disease occured naturally in both cropping seasons. The results showed that Zarrin and Alvand cultivars had the highest disease infection (63% and 57%, respectively) in the nonsparyed treatment. However, Pishgam, Orum, Zareh and Mihan cultivars were resistant to yellow rust disease. Yellow rust decreased grain filling duration in sausceptible cultivars (Zarrin and Alvand) by 10 days. Leaf chlorophyll content of susceptible cultivars decreased in nonsprayed treatment from the milky to hard dough stage with a steepy slope. However, in the sprayed treatment leaf cholorophyll content decreased with slower rate. Yellow rust disease in nonsprayed treatment caused the highest proportion of reserved carbohydrtaes remobilization in Zarrin and Alvand by 30%, but 1000 grain weight loss in susceptible cultivars was about 26%. Despite of 29% increase in grain yield of susceptible cultivars in the sprayed treatment, the higher grain yield was obtained from resistant cultivars, Pishgham and Mihan (7877 and 7593 kg.ha1, respectively). It can be concluded that integrated disease management by using resistant/ moderately resistant cultivars and fungicide application would be the best crop management practice to control yellow rust disease and reduce environmental pollution by application of less fungicide and reducing production costs.