نقش تنظیم‌کننده‌های رشد در افزایش عملکرد گیاهان زراعی در شرایط شور: از تئوری تا عمل

تشدید روند شور شدن منابع آب و خاک، باعث افزایش توجه به پژوهش های مرتبط با راهکارهای بهبود عملکرد گیاهان زراعی در شرایط شور شده است. بر اساس گزارش های منتشر شده، سابقه پژوهش ها پیرامون شناخت جنبه های مختلف تنش شوری و روش های افزایش تحمل گیاهان به شوری در جهان به بیش از یک قرن می رسد. راهکارهای متفاوت و متعددی برای افزایش عملکرد گیاهان زراعی در شرایط شور پیشنهاد شده است که یکی از آنها استفاده از تنظیم کننده های رشد گیاهی است. استفاده از تنظیم کننده های رشد از دهه 1930 آغاز شده و فروش جهانی سالانه آن ها حدود 1.2 میلیارد دلار است. انواع تنظیم کننده های رشد حاوی حدود 40 نوع ماده فعال هستند که به صورت منفرد یا ترکیبی به عنوان تنظیم کننده رشد مورد استفاده قرار می گیرند. از مهم ترین تنظیم کننده های رشد می توان به اکسین ها، سایتوکینین ها، جیبرلین ها، اتیلن، آبسیزیک اسید، براسینواستروئیدها، سالیسیلیک اسید، کلرمکوات کلراید، پاکلوبوترازول، جاسمونیک اسید، آسکوربیک اسید، تریاکونتانول، استریوگالاکتون ها، نیتریک اکسید، پلی آمین ها و هورمون های پپتیدی گیاهی اشاره کرد. گزارش های فراوانی در مورد افزایش کمیت و کیفیت محصول و بهبود تحمل به شوری در گیاهان زراعی در اثر مصرف تنظیم کننده های رشد وجود دارد، اما اغلب این پژوهش ها در محیط های کنترل شده (شرایط خارج از مزرعه) و به صورت یکساله، انجام شده است که همین موضوع باعث عدم کاربردی شدن نتایج اغلب این پژوهش ها شده است. در این مقاله اثر مصرف تنظیم کننده های رشد بر بهبود عملکرد گیاهان زراعی در شرایط شور، با تاکید بر شرایط مزرعه، مورد بررسی قرار گرفته است.

The role of plant growth regulators in enhancing crop yield under saline conditions: from theory to practice

Intensified salinization of water and soil resources has promoted interest for research and approaches of improving crop yield under saline conditions. Reviewing the literature showed that the records on understanding of different aspects of salt stress and enhanced salinity tolerance in the world goes back to more than a century. Different approaches have been suggested to increase crop yield under saline conditions, among which one is using plant growth regulators (PGRs). Application of PGRs has begun since 1930s and their global annual sales are about US$ 1.2 billion. Nearly 40 active ingredients og PGRs are now in use, applied either as a single or combined treatments, among which the most important are auxins, cytokinins, gibberellins, ethylene, abscisic acid, brassinosteroids, salicylic acid, chlormequat chloride, paclobutrazol, jasmonic acid, ascorbic acid, triacontanol, strigolactones, nitric oxide, polyamines and plant peptide hormones. There have been large body of reports showing quantitative and quality improvement of crops as well as salinity tolerance as the consequences of PGRs application.However, most of these studies were conducted under controlled conditions (i.e. out of field conditions), as one season experiments, and this makes the results unreliable. In this paper, with having in mind the applicability for the field conditions, crop yield improvement as the result of using PGRs has been reviewed.