ارزیابی رشد و عملکرد دانه ژنوتیپ‌های جدید زمستانه کلزا (.brassica napus l) در شرایط تنش خشکی انتهای فصل

اصلاح و تولید ارقام زراعی مناسب برای مناطق خشک و نیمه خشک از اهمیت زیادی برخوردار است. آزمایش حاضر با هدف بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد کلزا و شناسایی ژنوتیپ های با پتانسیل عملکرد بالا و متحمل به تنش خشکی انجام گرفت. برای این منظور 18 لاین و رقم تجاری جدید کلزا تحت سه تیمار آبیاری در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اسلام آباد غرب، کرمانشاه، در دو سال زراعی 1393 تا 1395 مورد ارزیابی قرار گرفتند. تیمارهای آبیاری عبارت بودند از؛ آبیاری کامل (شاهد)، قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی تا انتهای فصل رشد و قطع آبیاری از مرحله گل دهی تا انتهای فصل رشد. نتایج نشان داد که از اجزای عملکرد، تعداد دانه در خورجین و وزن هزار دانه به طور معنی داری تحت تاثیر تنش خشکی قرار گرفتند. وزن هزار دانه در تیمار قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی و گل دهی به ترتیب 12.8 و 24.4 درصد کاهش یافت. کاهش تجمعی اجزای عملکرد دانه در شرایط تنش خشکی باعث کاهش 32.3 و 41.3 درصد در عملکرد دانه، به ترتیب در تیمارهای قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی و گل دهی شد. نتایج تجزیه همبستگی نشان داد که ارتباط ضعیفی بین عملکرد دانه در شرایط آبیاری کامل و تنش خشکی وجود داشت، بنابراین از شاخص های تحمل خشکی برای شناسایی ژنوتیپ های دارای پتانسیل عملکرد بالا و متحمل به تنش خشکی استفاده شد. نمودار سه بعدی بر اساس عملکرد دانه در شرایط آبیاری کامل، قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی و شاخص sti نشان داد که ژنوتیپ های gkh2624، gkh3705، نیما، neptune، gkh0224 و hw118 در گروه a قرار گرفتند. در تیمار قطع آبیاری از مرحله گل دهی ژنوتیپ های gkh2624، gkh3705، نیما، neptune، gkh0224، hw118، wpn6 و l155 در گروه a قرار گرفتند. بر اساس نمودارهای سه بعدی و بای پلات حاصل از تجزیه به مولفه های اصلی در شرایط تنش شدید (تیمار قطع آبیاری از مرحله گلدهی)، ژنوتیپ های wpn6، hw118، نیما وgkh2624 به عنوان ژنوتیپ های متحمل به تنش خشکی و با پتانسیل عملکرد بالا شناخته شدند.

Evaluation of growth and seed yield of new winter oilseed rape (Brassica napus L.) genotypes under terminal drought stress conditions

Breeding and production of drought tolerant cultivars for arid and semiarid area is very important. The present experiment was carried out to evaluate the effects of drought stress on seed yield and yield components of oilseed rape as well as identification of high yielding and drought stress tolerant genotypes. Eighteen new winter oilseed rape lines and commercial cultivars were evaluated under three moisture conditions in two cropping seasons (20142016) in agricultural research station of IslamabadeGharb, Kermanshah, Iran. The three moisture conditions included: full irrigation, irrigation withhold from the flowering and from silique development stages. Results showed that among the yield components, numbers of seeds per silique and 1000seed weight were significantly affected by drought stress. The reduction in 1000seed weight under irrigation cut off from silique development stage and flowering stage was 12.8% and 24.4%, respectively. Cumulative reduction in yield components under drought stress conditions caused a significant decrease in grain yield by 32.3% and 41.3%, under irrigation cut off from silique development and flowering stage, respectively. Correlation analysis showed that there was a weak relationship between yield in full irrigation and drought stress conditions, therefore, using drought tolerance indices to screen genotypes with high yield potential and drought stress tolerant is essential. Three dimensional diagrams based on seed yield in full irrigation condition, irrigation cut off condition from silique development stage and STI showed that genotypes GKH2624, GKH3705, Nima, Neptune, GKH0224 and HW118 were located in group A, while under irrigation cut off condition from flowering stage genotypes GKH2624, GKH3705, Nima, Neptune, GKH0224, HW118, Wpn6 and L155 were classified in group A. In general, according to biplot derived from principal components analysis and 3D graphs, under severe drought stress (irrigation cut off from flowering stage), genotypes WPn6, HW118, Nima and GKH2624 were identified as drought tolerant genotypes with high yield potential.